Aihotzak eta iparrorratzak

Plisti-plasta | 2012, Otsaila 7 - 20:21

Azken egunotan pare bat bideo eta pare bat artikulu izan ditut gogoan jira-bueltaka. Bukaeran jarriko dizkizuet horien estekak baina lehenago aihotza edo iparrorratza hartu eta sasitzan bidetxoa egin beharra daukagu, norabide batekoa zein bestekoa izan.

1.norabidea: ‘Mundu bat, hizkuntza bat’ (Mark Pagelen bidea) (aihotza)

Gizakiak Lurrean beste animalia-espeziekiko nagusitasuna lortu du garapen gaitasunari esker. Garapen gaitasun horren funtsa ikaskuntza soziala da, gizakiak beste gizakiengandik ikasten du, beste animaliek ez bezala (ez neurri berean behintzat). Ikaskuntza sozial horren hedatzailea hizkuntza da. Beraz, hizkuntza aniztasuna oztopo da ikaskuntza sozialerako eta hedaduraz garapenerako. Alegia, munduko biztanle guztiok hizkuntza bakarra erabiliko bagenu, edota behintzat, ezagutuko bagenu, erraztu egingo litzateke ikaskuntza soziala eta, ondorioz, garapena biderkatu egingo litzateke.

Antonio Valdecantosek honen harira zera dio: ‘Kanpaina irmoak egin dituzte batzuek gaztelera politika linguistiko periferikoetatik defendatzeko baina horiek beroriek ez dute hitzik esan ingelesa eskolan eta unibertsitatean inposatzearen aurka’. ‘Ez du inork auzitan jarri asmo honen egokitasuna, eztabaidagai bakarra helburu hori lortzeko modua izan da’

Badugu, beraz, bide eta norabide bat eta horretan dihardute urteetan, nahiko modu traketsean bada ere, aihozkadaka eta aihozkadaka.

2. norabidea. ‘Mundu asko, hizkuntza asko’ (iparrorratza)

Begira diezaiogun arazoari beste ikuspuntu batetik. Bira dezagun puntu kardinala. Ez dezagun ukatu garapena, ezta ikaskuntza soziala ere, baina izan dezagun argi garapenak garapen izango bada, ez duela sekula suntsitzailea izan behar.

Nola lortu, baina, ikaskuntza sozialak ezinbestekoa duen elkar ulertzea eta ahalik eta hizkuntza gehienen biziraupena? Agian, teknologiari zenbait kandela piztuta.

Aspaldi batean txoko honetan bertan idatzitako hitzak kopiatuko ditut hitzez hitz: ‘epe ertainean, hizkuntza batean edo bestean sortutako testuak ezaguna dugun hizkuntzan jaso ahal izatea ez da ameskeria hutsa’. Oraindik orain hastapenetan badaude ere, sarritan erabiltzen ditugu itzultzaile automatikoak, edo telefono aplikazioak atzerrian elkar ulertzeko. Hastapenak dira, bai, baina bide honek ez du aihotz beharrik, zorionez. Bide honetan zeresan handia izan lezake teknologiak eta aurreko batean aipaturiko errealitate areagotuaren aldeko apustuak.

3- tarteko bideak: ‘Duolingo’

Badira tarteko proiektuak ere, Duolingo dugu horietako bat, Internet osoa hainbat hizkuntzatara itzultzean datza. Asmo erraldoi horretarako hizkuntza ikasleen lana eta adimen kolektiboa baliatu nahi dituzte, Wikipediaren bideari jarraiki nolabait. Proiektu honen arazoetariko bat asimetriarena da. Pentsa ezazue zenbat ingeles ikasle inplika daitezkeen eta zenbat euskara ikasle. Asimetria argia da. Ingelesak, gaztelerak edo txinerak askoz itzultzaile gehiago eta itzulpen lan gutxiago izango lukete. Eta, Interneten izaera dinamikoa eta iraunkorra kontuan izanik, hau bezalako proiektuek nire ustean ez dute bide luzea egiterik, are hizkuntza txikien kasuan.

Hauexek izan dira, ba, azkenaldian ibili ditudan burutazioak eta agindutakoa zor denez, bertan dituzue horien iturburu izan diren bideo eta artikuluak: