irakaslea

Epailea eta iturgina

Materialen artean ikaslearentzako orrien subgeneroan bada ohiko figura bat. Zutabe biko taula edo grafikoa, eskuin-ezker “ongi” eta “gaizki” (edo haien sinonimoetariko bat) izenburu eta goitik beherako zerrendetan item bilduma sarri luzea, bostetik gorakoa normalean.

Lehengo egunean halako bat suertatu zitzaidan aurrean irakasle baten galderaren harira. Hark “baina hori “ondo”/”txarto” dago?” galdera bota zuen zalantzatan, eta kukutxoa egin nion zerrendari. Argitzen hasi nahi eta ez zitzaidan erraza egin item asko zutabearen alde batean edo bestean kokatzea, ez.

Eta une batean ongia eta gaitza apartatzen sentitu nuen neure burua, epaile paperean ustekabean. Norbait neure ebazpenak halako jurisprudentzia emango ziola esperoan zegoen, hark lege idatzi haren gainean eman beharko zuen-eta sententzia beste epaitegi batean, lehen auzialdiko auzitegian seguru asko.

Baina legea konplexua ei da, maila eta ñabardura askotakoa, ezin dena berdin arautu eta epaitu, eta item haien artean aldeak ikusi nituen:

• Lege gorena, oinarrizko eskubideak edo konstituzioren baten kontrako “gaizkiak” batzuk. Zentzunak ere onartuko ez lituzkeenak. Argi.
• Eskubide administratiboaren urradurak. Izapide jurdiko-administratiboetan onargarriak ez, baina bizimodu arruntean halako zorroztasunik eskatzen ez dutenak.
• Delitu eta falta komunak, pena luzea merezi dezakete batzuek, isunik ere ez beste batzuek, beti ere delituaren nork, nori, nor, non, noiz eta nolakoaren arabera juzgatzekoak.
• Auzi pertsonalak, moralak edo norberaren ideologiaren islak. Inondik inora ere eskubide orokorrak araututakoak, eta sarri bake-epaitegian bideratu beharrekoak, edo “Legearen” mundutik kanpokoak besterik gabe: sinismena, ideiak edo usteen arloko auzi hutsak.
• Lege-ohitura lokalak, tokian tokikoak, helbiderik eta norabide argirik ez daukan paper batean idatzita.

Hauek guztiak arautegi uniforme batean agertzen ziren, lege-liburuen erreferentzia barik eta arloaren edo larritasunaren arabera sailkatu gabe.

Eta epaileak sententzia guztiak autoritate berdinarekin botatzen dituela, zein den konstituzio, zein den lege sendoa, zein behin-behineko xedapena, zein ohitura eta zein lege-hutsune... ez da harritzekoa izango hiritar etorri berriari hiri berria legez eta arau zorrotzez betetakoa iruditzea, estua, konplexua...

Baina epaileari ez zaio errezagoa lege-iturriak aurkitzea. Arlo bateko lege-arau batzuk ezartzen ditu batek, haren helmena eta eskumenaren gainean bertsio kontrajarriak egoten dira baina nolabaiteko autoritate ofiziala duen bakarra dela dirudi.

Hura ez da bakarra hala ere, ez dago legelarien kolegiorik baina hainbatek autoritatea hartu dutela dirudi: besteak beste ospe zientifiko-literario-soziala, erudizioa, togaren dotorezia, epaiak botatzeko abilezia edo sententziatzeko afizioa izaten dira autoritate-iturri.

Oinarri juridiko printzipal bat ei dago legegintza honetan hala ere: oinarrizko legea hiritarrek eurek menderik mende egin dute eta lege gorena huraxe dela. Baina lege hori ez dago idatzita eta hiritarrak hasi dira segurtasun hori galtzen sarri, legelarien kopuruak eta aniztasunak ez diete asko laguntzen horretan.

Eta zer egin epaileak? Berak epaitu behar ditu hiritar berrien egintzak eta esanak, hiriko biztanle izateko lain diren ebatzi gorago edo beheragoko auzitegietan, eta legearen bidea erakutsi bidenabar. Konplexua epaile-lana, bai. Hiritarren eta hiritargaien epaiketan edo aholkularitza juridikoan beti, eta sarri legegile ere bai.

Toga erantzi barik ibili behar nonbait. Hiritargaiaren obrak onaren edo gaizkiaren zutabeetan kokatu eta kokatu, epaia bota eta hurrengorako gaztigatu. Hiritargaiak "Amen!" normalean, baina erreintzidentzia tasa handia izaten du epaileak, erori eta erori egiten dira, haiek hiritartzerik ez dagoela etsipenaz sinisten hasi arte.

Epailea eta hiritargaiak hirian murgildu dira egun batean, hiritar bizimodua egiten denak maila berean: auzitegiko kafetegian, aurreko parketxoan edo aretoan bertan epai eta epai artean... Hiritargaiak ziudadano ahaleginean eta epailea toga erantzita, txamarraren azpian gordeta egia esanda, epaigintza ez, baina aholkularitza jurdikoa beharko baita segurutik. Eta une horretan konturatu da hiritargai horiek epailea bezainbat iturgina behar dutela ziudadania berrira ailegatzeko.

Ez diote ongiaz eta gaizkiaz galdetu apenas, ez da euren kezka une honetan, badakite inoiz gorago edo beheragoko aretoren batean euren hiritartasuna ebatziko dela, bai, baina hiriko kaleetan dorpe ibiltzen direla eta atasko horietatik irteteko seinaleak eskatzen dizkiote epaileari: "nola esaten da...?" hasten da galdera bat, nahi duen lekura joateko nora jo ez dakiela trabatuta beste bat, kalearen beste aldera pasatu ez pasatu zalantzan beste bat... atasko asko, ugari. Hirian berria zarelarik naturala da hori guztia bestalde.

Mailua atera eta mahaia jotzeko tentazioa izaten du epaileak sarri, baina mailua togaren barruko poltsikoan gorde, mantenu-gelara joan eta desataskadorea hartu du handik.

"Hiri honek iturginak behar ditu" idatzi du sententzia liburuan, "edo prebarikazio gehiago" oharretan.

Argazkia: robo dunny dino. Egilea: mugley. Lizentzia.

Play button

Gaurkoan adierazi nahi dudana azaltzeko zure laguntza behar dut, irakurle. Begiak itxita irakurri beharko duzu, irudiz hornitu testua eta baten batean atzera egiteko ere eskatuko dizut. Bideo-jolasa proposatzen dizut , baina badakizu pantaila batetik bestera pasatzeko puntu ugari lortu behar dituzula.

1.pantaila

Itxi begiak eta irudizta ezazu altzairuzko kaxatxo bat eta bertan puntutxo batzuk, puntu potolo baten inguruan. Gezi koloretsu batzuk ere badaude. Gehienek puntu potoloa dute jomuga edo abiapuntu. Taka-taka-taka… sakatu eta sakatu puntu potoloari eta klinn-klinnn-klinnnn pasako zara bigarren pantailara.

2. pantaila

Itxi begiak eta irudizta ezazu egurrezko kaxatxo bat eta bertan puntutxo batzuk. Orain irudizta ezazu kaxatxo horren barruan puntutxo horiek lotzen eta askatzen  zenbait gezi koloretsu barreiatzen direla. Zenbat eta gezi gehiago egon,  puntu gehiago lortuko dituzu baina kontuan izan puntutxo guztiek izan behar dutela helmuga eta iturburu. Klinnn-klinnnn-klinnn hirugarrenera.

3. pantaila

Egia esan, bigarren irudiko kutxatxoa bezalakoa da baina paperezkoa, puntutxoak eta gezi koloretsuak barreiatzen dira baina zenbaitetan papera zeharkatu eta kanpora ateratzen dira eta kanpoan dauden beste puntutxo batzuekin ere lotzen dira. Konplexuagoa da jokoa, elementu gehiago ditu baina honaino helduz gero, zale-zaletuta izango zaitugu.

4. pantaila

Oraingo honetan ez dago kutxaren beharrik. Geziak eta puntuak besterik ez. Armiarmatxo bat ari da etengabe bere sarea ehuntzen. Zure lana amaitu da. GAME OVER.

Orain, mesedez, pentsa ezazu kaxatxoa ikaskuntza esparrua dela: ikasgela (birtuala edo fisikoa). Puntutxoak ikasle eta irakasleak direla eta gezi koloretsuak beraien arteko interakzioak (formalak zein informalak, birtualak zein aurrez aurrekoak). (Egin atzera irakurgaian, mesedez).

Lehenengo irudia, eskola zaharreko irudia dugu, lehenbailehen gainditu beharreko anakronismoa.

Bigarren irudia, ‘little box’ Siemensen hitzetan, aurrerapausoa da, interakzioan baitu fokusa baina beti ere ikaskuntza-komunitatearen barruan.

Hirugarrenean, glokalizazioa Siemensen hitzetan hau ere, ikasleek interakzioa dute euren artean baina baita hiztun komunitatearekin ere.

Laugarrena, PLEari dagokio, ikasleak ikaskuntzan baliagarri zaizkion interakzio modu eta iturriak aukeratzen ditu.

Eta non dabil hau idazten duena? Bada, aitortuko dizut,  bigarren pantailara heldu nahian… hortxe, hortxe. Traketsa naiz, gero! Autoikaskuntzan nabil eta zail egiten zait Boga (puntu potoloa) eta neure tutore lana (batzuetan potoloa hau ere)  egokitzea, baina  atzenengo ebaluazio-bileran sare-sozialekin saiotxo bat egitea erabaki dugu eta… Kontatuko dizuet bigarren pantailara pasatzea lortzen dudanean (lortzen badut, behintzat).

Zuek, behintzat, ikasi duzue begiak itxita irakurtzen. Ez zarete makalak!

Argazkia: Extra Ball (Shawn Clover). Lizentzia.

Zenbat pisatzen du kiloak?

Hauxe zioen lehengo egunean egunkarian irakurri nuen izenburu batek: zenbat pisatzen du kiloak? Antza denez, kiloaren definizio berri baten bila ari dira fisikariak. Hara, zein oinarrizko kontzeptuak diren oraindik ere birdefinitu beharrekoak.

Eta pentsatzen jarrita, zenbateraino dakite sendagileek zein den burmuinaren funtzionamendua eta nola sortzen diren emozioak, adibidez?

Erantzungo al didate ekonomialariek egun pairatzen dugun krisia estrukturala ala koiunturala den?

Ba al dakite filosofoek nondik gatozen eta nora goazen?

Honezkero, okertu du muturra baten batek, adarra jotzen ari natzaiolakoan edo. Baina ez, ez, inolaz ere ez nuke horrelakorik nahi. Nabarmendu nahi dudan bakarra pellokeria hutsa da: ez dagoela dena jakiterik, alegia. Oro ez dela beti urrea.

Bada, orduan, zergatik eskatzen zaigu irakasleoi guztia jakitea? Buruan izatea euskara guztia: dela lexikoa, direla arauak, dela dena delakoa? Bada, hara, sekretutxo batzuk kontatuko dizkizuet: nik ,sarritan, ez dakit komak non jarri; zalantza ugari izaten ditut hitzen ordenarekin; intentsiboen erabilerak buruhauste ugari ematen dizkit, kale egiten dut EGAko atariko probako item batzuetan eta… jarrizue ‘eta abar’ buztan luze bat…

Ez naiz, ez, irakasle orojakilea. Ezin didazue hainbeste eskatu. Ikasleari, nola edo hala, laguntzeko beste badakidala uste arren, ni ere ikasten ari naiz.

Argazkia: Grocery variations (Flickr). Egilea: Feliciano Guimarães. Lizentzia.

Bipuntozero gara aspaldian?

Jendea sare sozialetan enredatzen hasi denetik blogak hilda ei daude. Blog honek azkenotan izan duen aktibitatea ikusita diagnostiko onik ez luke izango, ez. Baina gaixo honek ez du epidemiarik ekarri, eta badira munduan irakurri eta alegratzeko modua ematen duten blogak oraindik ere.

Hizkuntzen irakaskuntzaren esparru zabalean eta gaztelaniaren ikas-irakaskuntzan (ELE deitzen duten horretan)  zehazki, JRamónELE da horietako bat. Gogoeta didaktiko interesgarriak, originalak eta praktikakoak sarri, hausnartu, motibatu eta ikasteko abiapuntu ona. J. Ramón Malaga Sí eskolako zuzendari akademikoa da, irakasle eta materialgile lanetan ibilia, baita irakasleen prestakuntzan ere. Eta blogean bere lanarekin lotutako ideiak, hausnarketak eta proposamenak jorratzen ditu, blogari onen estiloan: labur, argi eta gertutasunez.

Gaur hain zuzen ere post dotorea ekarri digu: Características 2.0 de un profesor de E/LE.

Gogoeta original eta grafikoa. Web2.0 (honez gero hilda behar lukeen beste bat) kontzeptuari buelta eman, eta, sarri egin den ez bezala, 2.0 irakaslea eta 2.0 zerbitzuen zerrenda grafiko-diagramiko estentsiboa egin beharrean, kontzeptua bera eta irakasle baten papera alderatu ditu, eta grafiko argigarri honetara ekarri.

Eta grafikoari kolpe hasi eta lehenego ideia. Web2.0 kontzeptuan ez daude bada aspaldian irakaslearentzat aldarrikatzen diren hainbat rol eta gaitasun berberak? Asmakizun berri(tzaile)a ei zena aspaldiko ideia dela esan liteke:

•  Web "soziala". Irakaslea ere "soziala" da, baita beraren papera eta lana ere. Ikaslea inguru sozialean diharduen pertsona da, besteekin elkarrekin atazak egiten dituena, besteekin eta "besteei" ikasten diena, afektibotasunaren porlanak finkatzen duen giro batean dihardu, sare sozial bat ehuntzen dituen harietako bat da, eta hizkuntza giro eta inguru horren tresna sozial nagusi bezala erabili eta ikasten du.Eta irakaslea ere "sozietate" horren bazkide eta agentea da.
• Elkarrizketa, solasaldi handia. ikasleekin jositako sare hori ehuntzen du haiekin hartu-emanean, elkarreraginean; sakea egin,  pilota jaurti, jaso eta bueltan jaurti. Etengabeko solasaldi batean dihardu, hamaika feedback klase tratatu eta haiekin jokoa berregin, egokitu...
• Sinpletasuna, argitasuna. Argi azaldu eta argi jardun. Ideiak eta gauzak eskuragarri egin, dosi txikietan, gradual, egunez egun apurka-apurka gehituz. Diskurtso eta ideia konplexuak galbahetik pasa eta dosifikatu, hurreratu.
• Remixa. Eduki eta formatuen aukera desberdinak aintzat hartu eta josten ditu. Ideiak jaso eta testuingurura ekarrita josten ditu soineko berri baten forman. Hizkuntzaren lagin errealak jaso eta tratatzen ditu. Ez da mugatzen espazio eta formatu estandarretara, betikoetara, aukera guztiak aintzat hartzen ditu. Ez du bilatzen erabateko originalitatea, baina edukiak jaso eta nahasteko ohitura eta gaitasuna du.
• Edukia. Benetako zerbait esatea edo entzutea, edo benetako zerbaiten gainean jardutea bilatzen du. Hizkuntza bera ere benetakotasun horren menpean nahi du, komunikazioan zer den jakin nahi du, komunikazioaren edukiekin zer lotura duen unean-unean
• Beta iraunkorra. Inoiz ez da perfektu sentitzen, beti dago bertsio-berritzearen beharra, kontzientea da horretaz, larritu gabe baina konformatu gabe. Hobekuntzarako bidea edonondik zabaldu daiteke. eta ate-begi guztiak ditu irekita. Praktikan probatu eta aurkitzen ditu erroreak eta arteztu beharrekoak.

J.Ramónen grafikotik boteprontoan datozen burutazioak izan dira horiek. Bipuntuzerismoaren beste ezaugarri batzuk ere jorratu litezke agian: partekatzearen kultura, gardentasuna, pertsonalizazioa eta abar.

Esango duzue hori ez dela irakaslearen eredu klasikoa, ideia tradizionala. Ez, ez nuke hori esango neuk ere, baina irakaslearen 2.0 ezaugarri horiek, ez dut uste web2.0k ekarri dituenik ere, lehenagotik ari gara horietako askoren aldarria entzuten. Eta esango nuke aspaldian direla  hizkuntza-irakaslea deskribatzeko eredu politkoki zuzena. Badakizue, praktikan jartzea kostatu arren, edo harekin kontraesan garbian egon arren, aldarrikatu behar den hori.

Ez diet nik kontra egingo, ez, aitzitik, bide ona erakusten dutela uste dut, eta gainera askotan berba potolo-anbiguoen atzetik zehazki zer dagoen ulertzea kostatzen bada, akaso web2.0 horrek ekarri duenari kuku egin diezaiokegu, ideiak ulertzen eta aplikatzen lagunduko digun adibideren edo argibideren bat aurkituko dugu beharbada.

Irudia. J.Ramón Ele. Lizentzia: cc-by-nc-sa

Espezializazioa

Oraingo honetan ere galdera pare batekin hasiko naiz: ez al zaizue iruditzen euskalduntzearen munduan oso jeneralistak garela, hau da, espezializazioaren bidea ez dugula behar beste jorratu?

Argi dago eskola tradizionalaren eredua imitatu dugula, baina ez al gaude kontu honetan pausutxo bat atzerago?

Begira diezaiogun eskolari. Bertan noizbait birplanteatu beharko den ereduari jarraitzen diote: lau hormadun gela nahiko itxiak, ikas-irakaskuntza norabide bakarrekoa neurri handi batean, pertsonalizazio urria... (badute/badugu honi guztiari buelta emateko zer pentsatua) baina euskaltegietan baino espezializazio handiagoa ematen da, zalantzarik gabe.

Lehen Hezkuntzan tutoreaz gain, irakasle espezializatuak (musika, ingelera,soinketa), aholkularia, hezitzailea, laguntza gela, berritzegunea... Eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan espezializazioa areagotu egiten da: departamendu eta irakasle espezializatuak ikasgai guztietan...

Euskaltegi gehienetan, berriz, dela lehenengo maila, dela bigarrena edo hirugarrena, taldeko irakasle bakarra izateko joera dago. Joera honek egokitzapen kurrikularra zailtzeaz gain, ez dio behar beste laguntzen ez ikasleari ez irakasleari.

Irakasleoi ez digu laguntzen, ezen denetik jakin behar baitugu eta sarritan ito egiten baikara. Ezinean ibiltzen gara, denetik dakigu apurtxo bat baina nekez sakon genezake ezertan. Ikasleari ere ez dio gehiegi laguntzen. Nire ustetan 3. mailan diharduen batek laguntza handiagoa izango luke tutoreaz gain, koordinazio egoki batekin, irakasle espezializatuekin (trebetasunka adibidez) lan egingo balu.

Administrazioak ere badu zeresana honetan, zurrunegi jokatu du ikastorduen kontu horrekin eta honek euskaltegien egituraketa okerra ekarri digu. Euskaltegiek ez diote bide egin espezializazioari (beste erremediorik izan ez dutenean baino: autoikaskuntza deiturikoaren kasuan, adibidez) baina administrazioak ere diru-laguntzetatik kanpo utzi ditu zenbaitetan espezializaziorako bideak.

Imajinatzen al dituzue euskaltegietan Tailerrak, Idazmen/Entzumen irakaslea, Laguntza gelak, Eskualdeko Berritzeguneak... Hain utopikoa al da?