Azpitrebetasunak

HEOKetik entzutezko ulermenari dagozkion azpitrebetasunen zerrenda atera nuen eta sailakatu. Hemen dago:

1. Ezagutu

• Berbaldian fonema, hitz eta esaldi esanguratsuak bereizi
• Azentu eta intonazioaren funtzioak ezagutuz
• Xede-hizkuntzaren soinuak bereiziz
• Hitzen azentuazioa ezagutuz
• Berbaldian ematen diren hitzen forma laburtuak harrapatuz
• Xede-hizkuntzak berezkoa duen hitzen ordenari antzemanez
• Berbaldia egituratzen duten adierazpide diskurtsiboei erreparatuz
• Eredu sintaktiko nagusiak igarriz
• Unitate gramatikalen eta esaldien forma eliptikoak igarriz
• Esaldiaren osagaiak atzemanez
• Abiadura diferenteetan entzundako berbaldiak ulertuz
• Hautatu
• Datu zehatzak bilatu, gainerakoa bazter utzita
• Lehenbizi gaia orokorrean ulertu eta gero xehetasunetara jo
• Hitz gakoetan oinarritu
• Adi egon hitz gako gehiago noiz atzemango
• Berbaldia egituratzen duten adierazpide diskurtsiboei erreparatu

2. Interpretatu

• Gertaeren arteko loturak igarri
• Esanahia jasotzeko adierazpide linguistiko, paralinguistiko eta hizkuntzaz kanpokoei arreta jarri, esaterako: doinua, imintzioak, erritmoa, etab.
• Hitzez hitz itzuli gabe esaldien eta enuntziatuen esanahia ulertu
• Kanal diferenteetan emandako solasaldiak ulertu (aurrez aurre, irratiz, telebistaz...)
• Ahozko testu baten esanahi globala ulertu
• entzutezko-estrategiak entzun-xedeari egokituz
• hitz gakoei antzemanez eta hitz gakoetan oinarrituz gaiaren inguruan erabiltzen den ohiko hiztegiari erreparatuz
• testu-motaren, gaiaren eta hizlariaren intentzioaz ezagutzen dena kontuan izanik entzungo dena igarriz
• entzundako gertaeretatik kausa-ondorioak ateraz
• gaiak eta berbaldiaren egituraketa koherentea identifikatu eta berreraiki, bi edo hiru solaskideren berbalditik abiatuz
• diskurtsoaren koherentziaz jabetu, horretarako ideia nagusiaren eta azpigaien garapena, batasuna eta progresioa, generalizazioa eta exenplifikazioa nola gauzatzen diren aztertuz
• ahozko berbaldian lotura-hitzak atzemanez
• gaiarekiko hizlariaren (solaskidearen) jarrera atzemanez
• gertaera eta iritzia bereiziz
• metafora, ironia eta antzeko adierazpideak atzemanez
• Gai baten inguruan entzundako informazio berezia atera
• entzutezko estrategiak entzun-xedeari egokituz
• zuzeneko eta zeharkako esanahiak bereiziz datu zehatzak bilatuz, gainerakoa bazter utzita
• hitzez hitz itzuli gabe esaldien eta enuntziatuen esanahia ulertuz
• ideia berri bati sarrera emateko, diskurtso-adierazleak atzemanez
• kontrako ikuspuntuak adierazteko diskurtso antolatzaileak atzemanez
• Testuinguruan erreferentzia hartuz hiztunen iritzi, asmo, umorepunttu, ironia, etab. interpretatu
• xede-hizkuntzaren soinuak bereiziz
• hitzen azentuazioa ezagutuz
• intonazioan eta egindako etenetan erreparatuz
• geldiuneek, erroreek eta zuzenketek berbaldia ulertzeko sor ditzaketen oztopoak gaindituz
• Testuko ideia nagusiei antzeman
• ahozko testuak igorri nahi duen mezu globalari buruzko hipotesiak eginez, horretarako adierazpide linguistiko, paralinguistiko eta hizkuntza kanpokoei arreta jarriz, esaterako: doinua, imintzioak, erritmoa, etab.
• berbaldien funtzio komunikatiboak igarriz egoera, partaideak eta xedeak kontuan izanik
• bi pasarte edo gehiagoren arteko lotura inferituz

3. Antizipatu

• Kontestua (egoera, partaideak, xedea...) ateratzeko aurreko ezagutzaz baliatu: munduari buruzko ezagutza orokorrak, gai jakin horri buruzkoak, testu--motari dagozkionak
• Ulertu berri denetik abiatuz, gero zer entzungo den atzeman
• Testu-motaren, gaiaren eta hizlariaren intentzioaz ezagutzen dena kontuan izanik, entzungo dena igarri
• Berbaldiaren mezua norberaren aurretiko ezagutzarekin lotu
• aurretikako ezagutzak suspertuz marrazki, galdera eta abarren bitartez eta testuari buruzko hipotesiak eginez (hipotesi semantikoak)
• aurretikako hizkuntz sistemak suspertu fonologiaz, morfosintaxiaz, osagaien ordenaz, etab., hipotesiak eginez (hipotesi formalak), hau da, hitzak zein atal gramatikali dagozkion igarriz
• kontestua (egoera, partaideak, xedea...) ateratzeko aurreko ezagutzaz baliatuz: munduari buruzko ezagutza orokorrak, gai jakin horri buruzkoak, testu-motari dagozkionak
• esanahia jasotzeko adierazpide linguistiko, paralinguistiko eta hizkuntzaz kanpokoei arreta jarriz; esaterako: doinua, imintzioak, erritmoa, etab.
• kontestuaz baliatuz hitzen esanahia asmatuz
• hizlariaren jarrera eta enfasia adierazten duten ezhitzezko baliabideak atzemanez
• abiadura eta azentua gorabehera, hitzaldiari jarraituz
• ahozko erregistroak bereiziz
• hitzaldi-mota diferenteak (formala, irakurria, ondo egituratua, ez planifikatua...) bereiziz
• informazio-hutsuneak osatuz, zehazki ematen ez den informazioa inferituz

4. Inferitu

• Kontestuaz baliatuz hitzen esanahia asmatu
• Entzundakoaren arabera egoera, partaideak eta xedeak (kontestua) atera

5. Gogoan hartu

• Mintzaldi/solasaldi-zati bat gogoan hartu
• Gai jakin batzuen inguruan erabiltzen den ohiko hiztegia atzeman

6. Bestelakoak

• Hitzez edo ez-hitzezko baliabidez adierazi ulertu den ala ez, edota argibideak eskatu