hiztegia

Karakolaren parean

A:  Nola esaten da "caracol"?

B:  Barraskiloa, ba-rras-ki-lo-a.

(A: Hormetan gora ibiltzen diren bitxo horiek izena edukiko dute hizkuntza horretan, eta hauek horrelako bat ikusten dutenean edo jateko biltzera doazenean nola edo hala esan beharko dute haren izena, beraz, horien modura hitz egin nahi badut, jakin beharko dut eurek nola esaten dioten normalean. Nola esan du? Ba-rras-ki-llo-a? Arraroa, bar-askillo, "que asquillo de bar" je, je.. ea gogoratzen dudan. Caracol "bar-askillo" esaten dute orduan. Galdetzen badidate esan behar dut "Barraskiloak asko gustatzen zaizkit", horrela ikusten baditut basko batzuk jaten, esango diet, ea gonbidatzen didaten... edo nauten? Nola esaten da?)

(B: Barraskiloa esaten ikasi behar du honek, ze, horrela dator hiztegian, eta horrela esan du Euskaltzaindiak, seguruenik, begiratuko dut, bueno, orain ez daukat astirik, dena dela, ez badu esan, hobeto barraskiloa esaten bada, ze, bestela nola esango du? Karakola? Ez, hobeto ez. Ez diot esango, bestela nahastu egingo da, gainera, hobeto ez badaki, ondo ikasi behar du hasieratik, gero azterketan "karakola" ipiniko du eta ez da komeni. "Caracol" barraskilloa esaten da, eta kitto. Barraskiloa ala Marraskiloa? Kontxo! Nola zen?).

Euskaltzaindiaren webgunean hau ere (pdf) aurkitu dugu.

* Euskararen Herri Hizkeren Atlasa (EHHA)

PD: Baten bat freskotasuna ta kaleko hizkeraren bila badabil, baliagarria izango zaio akaso.

Teleobjektiboen hizkuntza

Hizkuntza ikasiko bada, prozesu hori etengabe elikatzen duen paisaia, ingurunea behar da, ikas-paisaia edo. Inoiz ibili naiz ideia horri eragiten hemen. 

Paisaia hitza euskara kontuetan aipatu, eta lehenengo lotura "hizkuntz-paisaia" kontzeptuarekin egingo dugu. Lehenengo lotura eta bakarra akaso. Ikutu soziolinguistiko apur batekin beti ere.

Harago goaz ikas-paisaiaren ideiarekin hala ere. Agertzen den hizkuntza, ikusten den hizkuntza, inguruan dabilen hizkuntza, inguratzen gaituena, lanbroak bezala blaitzen gaituena. Hark errazago ipintzen ditu martxan ikasteko mekanismoak: emozioak, hausnarketak, galderak, erantzunak, jarduna, esanahiak... Konturatu gabe ipini ere, konturatzen ez bagara ere.

Zerbait esaten badigu, zerbait esan behar badigu, zerbait esatea behar badugu, zerbait esan beharra badakarkigu eta zer esan hori nabarmentzen bazaigu ingurutik besarkatuko gaitu - konturatu gabe ere- norberarengan norberaren egin arte.

Baina paisaia ez da irudi homogeneoa, mosaiko baten antzera elementu askok osatzen duten irudia da, osagai nabarmenak eta osagai txikiak, ia ezkutuak sarri.

Argazkilaria era askotan jaso ahal du paisaia: panoramika zabalenean edo bazterreko detaile xehea, horren arabera egokituko ditu begia eta objektiboa. Konposizioan bata edo bestea nabarmenduko ditu horrela. Angularra edo teleobjektiboa, enkoadraketa zabala edo itxia, fokoa zehaztuko du horren arabera.

Kamararekin irten nuen lehengoan. Etxe inguruan osteratxoa, paisaien bila. Teleobjektiboa jarrita, distantzia luzeenean, detaileen bila. Eta hantxe aurkitu nuen hizkuntza, fokoaren azkenengo muturrean, enkoadraketa itxi-itxian, nabarmentzen zaila. Begia luze-luze eginda han nonbait.

Zaila da horrela ezer esatea, ezer esan behar izatea, ezer esateko ematea edo inor inguratzea. Begi-belarria luze eta zehatz ipini behar izanda.

Teleobjektibo astun eta konplexu batekin bilatu beharreko motiboa; pazientzia, teknika eta  tresneria on eta garestiarekin harrapatu beharrekoa. Zaila kamera merke-dibertigarri batekin gozatzea.

Eta ez nabil argazkilaritzaz berbetan.