Getxoko Udalean bi trebatzaile euskara afinatzen [Unai Brea]

Getxoko Udalean bi trebatzaile euskara afinatzen [Unai Brea] - Administrazioko langileentzat, izan  euskaltegitik datozenentzat ala euskara etxetik dakartenentzat, arazoa izaten da lanpostuan euskaraz jarduteko ezagupide nahikorik eza. Hizkuntza jakiteak ez du ziurtatzen administrazioko hizkuntza menperatzea. Horri aurre egiteko, urteak dira Gipuzkoan euskara trebatzailea sortu zutela, Bizkaian berriz makalago dabiltza. [Argia astekaria]

Lan-mundua eta hainbat arloren euskalduntzeaz sano jarduten da azkenotan. Geure jardunari "helduen euskalduntzea" deitzen badiogu, argi dago jendea bere lanean euskaraz egiteko prestatzea geure ere badela. Unai Brearen erreportaje honek gauza batzuk pentsatzen hasteko balio digula uste dut.

• Normalizazio prozesu baten barruan, hobe genuke "euskara ikastea" barik, geure xedea "euskara erabiltzeko prestatzea" izendatzen hasiko bagina.
• Izendapena ez ezik, jarduteko moduetan ere lan egiteko aukeren ikuspegia zabaltzen hasi beharko dugu. Batzuei hori onartzea gustatuko ez bazaie ere, hizkuntz-akademien klitxeetan kateatuta gaude oraindino: ikastalde homogeneoak mailaka antolatuak, irakaslea, ikasgela, euskaltegia...
• Arkaitz Zarragak proposatzen zuena etorri zait burura. Euskaltegia lantokira eroan. Ikusten denez ez da ideia berria. Euskaltegia, ulertzen dugun modura, zaila da lantokira eramatea, edo ahalegina egin denean ez da espero zen bezain arrakatatsua izan. Beharbada, garbiago plazaratu daiteke proposamena: euskara lanera eroan, eta horretarako laguntza behar denez, horretarako gu egongo gara.
• Polita da hori guztia esatea, baina, artikulua irakurriz gero berehala konturatuko zarete, horrek guztiak pertsonengan ere izango du eragina. Hau da, irakaslearen papera berdefinitu, zabaldu eta urteotan predikatzen izan dugun irakasle-tutore-laguntzaile paper hori benetan zer den probatzearekin batera, ahalegina askorentzat ez dela makala izango suposatzen dut.
• Helduen euskalduntzeko profesionalak jardunbide berrietara ohitzeko formazio-plan serio, eskalatua eta jarraia antolatzeko ardura hartu beharko lukete honetan zer esana duten erakundeek, publikoak zein pribatuak. Nire ustez ikastaroak eta jardunaldietatik harago, praktikan dabiltzanen arteko komunikazioa eta ikerlarien sustenguan etengabe oinarrituta hain zuzen ere.

Euskalduntzea irakastetik harago doala agertzen hasi da nire ustez, eta honelakoak serio hartzen ez baditugu (hori beste arrisku bat izaten da), zertan ari garen argi ez daukagun seinale.

Pentsatzeko

Egunotan Eusko Ikaskuntzak eta Euskal Kultur Erakundeak egindako Euskal nortasuna eta kultura XXI. mende hasieran ikerketaren berri zabaldu da hedabideetan.

Titular erakargarriak eman dizkigu alde batetik:

• Herritarren herenek uste dute Euskal Herria zazpi lurraldek osatzen dutela (Berria)
• El euskara es referente ineludible de la identidad y cultura vascas (Gara)
• Euskal Herria zazpi lurraldek osatzen dutela uste dute herritarren %30ek (Eitb24)

Baina alarma piztekoak ere ekarri ditu:

• Un estudio advierte de que «la identidad y la cultura vasca están en una encrucijada» (Deia)
• La encrucijada identitaria: Un estudio de Eusko Ikaskuntza sostiene que la identidad y la cultura vascas se hallan en crisis (El Pais)
• Eusko Ikaskuntza señala el «conflicto» como un obstáculo para la «nueva identidad» vasca (El Correo)

Istorio bakoitzean nork berea azpimarratzeko erraztasuna ez da orain gure hedabideetan deskubrituko dugun joera. Seguruenik ikerketaren ondorioak titular horien arteko batez besteko gazi-gozoa izango dira beste ezer baino gehiago. Beti bezala, norberak irakurtzea (jaitsi, PDF, 11 mb), irakurri dena zabaltzea eta besteekin alderatzea izaten da erremedio onena (webdosazero, horretarako zelako inbento ona!).

Niri adibidez, gaurko Gararen paperezko edizioaren 7. orrialdean titularreko grafiarekin agertzen den honek iratzarri dit sentsorea:

La mitad de los vascos ni se plantea aprender euskara porque «no lo necesita»

El trabajo de Eusko Ikaskuntza y Euskal Kultur Erakundea sobre el conocimiento de euskara arroja datos preocupantes, aunque de sobra conocidos. Apenas un tercio de la población de Euskal Herria conoce el idioma del país y más de la mitad no sabe ni entiende una palabra. En la CAPV y en Nafarroa son los jóvenes quienes más saben y aprenden euskara, mientras que en Iparralde es la población adulta la que mantiene el idioma. El euskara no cala entre los nuevos inmigrantes; el 86% no lo conoce. Muchos declaran su voluntad de aprender euskara, pero el deseo no termina de materializarse en nuevos euskaldunes. Da más lugar al optimismo el 87% favorable a que sus descendientes lo aprendan. Es destacable que casi la mitad de los vascos no tiene intención de aprenderlo. Este grupo considera que no lo necesita y prefiere usar su tiempo en otra cosa. Otro dato interesante: un cuarto de los euskaldunes se han sentido discriminados por hablar en euskara. En Nafarroa el procentaje es mayor, sobre todo entre los jóvenes.

Hau gurean pentsatzeko makina martxan ipintzeko seinalea da, ezta? Ni Tirakan lehengo egunean agertu zen honi tiratzen hasi naiz, pistaren bat emango digula uste dut:

Borondaterik gabeko motibazioa

Pistak, edo azkenotan erraz egiten duguna: etsipenean jausi. Zuek esan.

Arkaitz Zarragaren artikulua

Arkaitz Zarragak artikulu hau bidali digu iruzkin modura. Gaiagatik eta egiten duen hausnarketagatik mezu modura publikatzea nahiago izan dugu. Hemen behean daukazue:

Osakidetzak kentzen diguna Osakidetzak ematen digu

Kurtsoa hasi berritan datu baikorrak zabaldu ziren euskaltegietako matrikulazioaren inguruan. Gure harridura handia izan zen, euskaltegietan inoizko talderik gutxien sumatzen baikenuen. Matrikulazioaren tenperatura hartzeko termometro fidagarria gara lan-poltsetan gauden irakasleok. Kurtsoa hasi eta berehala elkarren berri izateko eta egoera neurtzeko kontaktuan jarri ohi gara: - Zer, non zaude aurtengoan? Zenbat talde? Irakasle berri asko? Ordutegia? Nolako taldea tokatu zaizu?- Lagunaren egoeraz arduratzeko eta norberarena aurreikusteko balio duten galdera tipikoak dira. Urriaren lehen asteko datuak izaten dira lortutakoak.

Aurtengoan alde handia egon da datu ofizial eta inkesta partikular horien artean. Datu ofizialak geure neurketa partikularraren aurretik agertu ziren (harrigarria). 40.000 ikasle Euskaltegietan! Ez dakit ondo kalkulatzen, ez dakit iaz baino gehiago edo gutxiago diren, baina datuak eman dituzte eta sinistu beharko ditugu.

Dena dela, telefonoa noiz joko egon gara urriaren hasieran. Dei asko izan dira, bai, baina lagun inkestatzaileak izan dira gehienak:

- Zer? Nonbaitetik deitu dizute? Tira, badakizu, jendea azken unera arte... Ez dakit non 3 talde gutxiago, hango barnetegian dardarka daude, IRALEko talderik ez eta...

Lankide ohi batek eman zidan klabea: jendea Osakidetzako oposiziorako ikasten dabil, eta perfilak otsailera arte ez direnez. . .- Halaxe izan da. Euskaltegietan oso erizain eta zeladore gutxi eduki ditugu urtarrilera arte. Orain berriz ez dakit babestuago sentitzen garen edo hipokondriako hutsak bihurtu garen, baina historiako LEPrik handienean lehen azterketa gainditu duten gehienak euskaltegietan ditugu orain “euskaldundu gurean”.

Euskaltegiak ere zurrunbiloan sartu eta hortxe hasi dira talde eta barnetegi bereziak eskaintzen. Neoizko hizkiz eskaintzen dira perfilak gainditzeko metodo marabillosoak?, eskola intentsiboak eta “beharrizanetara” egokitutako ikastaroak. Kasu honetan hilabeteren buruan dagokien perfila lortzea da helburua:

-Necesito el 2. Tu crees que si le doy caña... El kloze test ese me tiene loca, o sea que si me puedes dar algunos para que haga por mi cuenta… Tu me los corriges,¿verdad?

Askotan egoerarekiko ezadostasuna agertzean, ikasleek euren egoera ulertu behar dugula esaten digute, familia dutela eta.... Lan-postua jokoan dute eta horren alde edozer ei da zilegi. Irakasleok, noski, ahalegin handia egiten dugu ikasleei laguntzen, tartean normalizazioaren aldeko mezua uzten eta erabiltzera bultzatzen. Ikasleak, onen-onenean, ikasitakoa erabiltzen saiatuko dira eta ez dute euskararen aurkako mezua hedatuko.

Baina egoera honek zenbait arazo azalerazten ditu. Euskararen normalizazioa perfilen menpe egoteak euskalduntze-alfabetatzearen desegituraketa dakar; ikas prozesua normalizatua izan barik, azterketen araberakoa bihurtzen da, ikasleengan jarrera txarra eragiten du eta lortutako emaitzek ez dute erabileran eragiten.

Hasteko, eta Osakidetzaz ari garelarik, erizainek, idazkari laguntzaileek, tekniko ezberdinek… azterketa bera prestatzen dute eta, ondorioz, guztien ikas-prozesua horretara bideratuta egongo da. Guztiek ikasten dute gutunak idazten eta kloze testak egiten. Ahozkoan monologoak botatzen ikasiko dute, horretarako sarrerak eta abar prestatu eta galdera posibleei nola erantzun aurreikusiz. Baina umeekin arituko den erizainak ez du landuko haurrekin erabiltzen den hiztegia, edo ez dute botiken prospekturik irakurriko. Jakina, erabilera errealak oso tarte txikia izango du (txikiagoa hilabeteko tarte honetan). Ondorioz, Osakidetzan lanpostua lortutakoan bi aukera izango dira, erdaraz aritzea edota berriro euskaltegira joatea.

Esan beharrik ez dago ikasleek oso jarrera txarra hartzen dutela, izan ere, euskara gainditu beharreko beste atal bat bihurtzen da. Azterketa bat. Askok inposatutako zerbait dela uste dute, normalizazio prozesuaz entzun duten bakarra perfilei loturikoa baita, eta mezu hori oso erraz zabaltzen da horrelako presiopean ikasi behar dutenen artean.

Gainera, arestian esan bezala, euskaltegiak erabat desegituratuta geratzen dira: irakasleak kurtso hasierako matrikulazioaren arabera kontratatzen dira, ikasturtea planifikatzeko denbora eskasa egoten da… Askotan irakaslea euskaltegira heldu, ikasleen zerrendak hartu eta hurrengo egunean hasi behar da eskolak ematen. Jakina, ez du ikasleen inguruko inolako informaziorik izaten. Gainera euskaltegian berria bada, ez du ikastetxeko kurrikulumaren (EPK) edo fotokopiagailuaren inguruko inolako informaziorik izango.

Otsailaren 10ean hasiko diren azterketa horietan gainera, “injustizia” handiak gertatuko dira ezinbestean, hau da, euren lana euskaraz burutzeko kapaz diren askok ez dute perfila lortuko eta, alderantziz, gaixoekin hitz egiteko gaitasunik izango ez duten askok gainditu egingo dute azterketa.

Norbaitek galde dezake ea titulu, maila, azterketa edo antzeko zerbait gabeko prozesua planteatzen dudan eta nire erantzuna ezezkoa izango da. Argi dago nolabaiteko neurgailuak behar direla, baina argi dago, era berean, hauek ez direla egokiak. Batetik arlo didaktikoari begira oso kaltegarriak direlako, bestetik ez direlako fidagarriak, baina batez ere ez direlako batere motibagarriak.

Hortxe dago, hain zuzen ere, gakoa. Ikasleak normalizazio proiektu ezberdinetako partaideak izan behar dira. Helburu zehatzak markatu behar ditu euskaraz funtzio jakinak burutu ahal izateko. Osakidetzaren kasuan, ikasleak euskaltegira hurbildu beharrean, euskaltegia bertaratu beharko genuke. Galdakaoko ospitalean euskaltegi bat egongo balitz, gaur egun Euskal Herri osoko euskaltegietan barreiatuta dauden bertako ikasleek, eta seguruenik gehiagok, plangintza baten arabera ikasiko lukete.  Bertan sortzen diren beharrizan eta gabeziei begira irakatsiko genuke. Bakoitzari bere testuinguruan dituen komunikazio egoeretan euskaraz aritzen lagunduko bagenio eta sortzen zaizkion zalantzak argituko bagenizkio, zalantzarik gabe erabilera errealean eragingo genuke. Euskaldunak ere animatuago sentituko lirateke euskaraz jardutera.

Beraz, hainbat arinen arlokako euskaltegiak bultzatu beharko lirateke. Herri bakoitzeko euskaltegiez gain, sektore ezberdinetan eragingo duten erreferentzi guneak sortzea oso lagungarria izango bailitzateke normalizazio plan ezberdinentzat.

Legeez eta baliabideez EGA eta Hizkuntza Eskoletako azterketak heltzean hitz egin beharko dugu, sasoi betean egongo gara eta.

Artikulu honen ildotik HIZNET ikastaroan egindako lana irakur daiteke honako helbidean:

http://hiznet.asmoz.org/images/stories/ikerketa_lanak/AZarraga,LMartinez,MJaio.pdf

Arkaitz Zarraga Azumendi

(Aita Villasante Udal Euskaltegiko Irakaslea)

Linguanet

Karrajua soziolinguistikaren inguruko gunea oraindinokarren bilakatu ez den arren, horrelakoetan interesa edukitzen dugu. Horrela bada, Linguanet ikastaroko antolatzaileek bidali diguten deialdi hau gustura zabalduko dugu:

Lan mundua euskalduntzearen arloa euskararen normalizaziorako oso garrantzitsua da. Enpresetan lan handia egiten ari dira arlo honetan eta horren erakusle da euskara lan hizkuntza gisa erabiltzen duten eta erabiliko dutenen kopura gorantz doala dioen datua. Hala ere, oraindik lan handia dago egiteke.

Soziolinguistikako formazioa lan munduan ezinbestekoa da, ez soilik enpresetan diharduten teknikarientzat, baita koordinatzaileentzat, beste arlo batzuetan ari diren euskara teknikarientzat eta arloan bertan lan egin nahi dutenentzat ere.

Hori dela eta, Eusko Ikaskuntzaren Asmoz Fundazioak eta Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak Emun, Elhuyar eta Artez elkarteekin elkarlanean Linguanet Internet bidezko Lan Munduko Hizkuntza Plangintza ikastaroa antolatu dute. 50 ordutako ikastaro honek, euskara planen inguruko oinarrizko ezagutza teorikoa eskainiko du internet bidez eta eguneroko praktiken esperientziak ezagutzeko aukera, aurrez aurreko hiru tailer praktikotan izango da. Ikastaroak pedagogikoki, formazio malgua, arina eta trinkoa eskaintzen du.

Otsailaren 26an hasi eta maiatzaren 31ean amaituko da eta izen ematea, otsailaren 1ean zabalduko da.

Informazio gehiago nahi baduzue, gurekin harremanetan jar zaitezkete;

Elixabet Almandoz
Eusko Ikaskuntzaren Asmoz Fundazioa
Asuncion Etxea
Jose Elosegi Alkatearen Etorbidea, 275
20015 DONOSTIA
Tel. 943326398

linguanet[abildua]asmoz.org
http://linguanet.asmoz.org/

Hizneten lanak

Hiznet hizkuntza plangintza ikastaroko 2005/6 ikasturteko lanak argitaratzen hasi dira. Lehenengo adikune baten izenburuek behintzat gauza interesgarriak iragartzen dizkigute. Gure arloari dagokion bat egin da gutxienez. Hona hemen:

Jaio Embeita, Marivi, Martinez Bermudez, Loren eta Zarraga Azurmendi, Arkaitz (2006). Ikasleen motibazioa, hizkuntz plangintzak eta euskalduntze-alfabetatzea, elkarren osagarri. Hiznet 05-06 ikasturteko sakontze egitasmoa (argitaratu gabe)

Honela aurkeztu dute:

Lan hau egiteko arrazoia argia da. Euskalduntze-alfabetatzean urte batzuk daramatzagun irakasleak izaki, egunerokotasunean topatzen dugun errealitateak kezkatu egiten gaitu. Ikasgeletatik ikasle asko pasatzen dira, helburu, izaera, kezka, gaitasun eta sentsibilitate ezberdinekin. Baina ez dugu nabaritzen hauek euskararen normalizazioan duten eragina egiten den esfortzuaren adinekoa denik. Euskaltegietatik irteten diren hiztunek ez dute hizkuntza normaltasunez erabiltzeko aukerarik eta, ondorioz, euskaldun moduan jarduteko ere ez.

Gehiago ere badira, joan zerrendara eta  ikusiko dituzue. Ez dakit oraindik gehiago argitaratu behar diren. Hizkuntzaren soziologia eta beste blogean lehenengo iruzkina egin dute.

Soziolinguistika eta beste

Helduen euskalduntzeak normalizazioari begira zer paper duen hausnartu beharra sarri aipatu dudan kontua izan da. Horrek soziolinguistikaren mundura txangotxoren bat egiten jartzen nau batzuetan, horren inguruko blogetara adibidez. Karrajuko agregatzailean badaukagu horretarako atala hain zuzen. Bada zeri jarraitua, hona gomendio batzuk:

• Erabili.com - Berri berriak
• Erabili.com - Iritzi-muinetik
• tiraka (Jaurlaritzako euskaltzale batzuk)
• Izioqui dugu... guec ajutu ez dugu (Erramun Osa)
• Hiznet-en bloga
• Hizkuntzaren soziologia eta beste

Azken hau gomendatu nahi diet soziolinguistikan, edo hobeto esanda, hizkuntzaren soziologian hasteko interesa daukatenei. Txerra Topaguneko langileak egiten du, berak dioen modura lanabesa dauka hizkuntza eta horreninguruan darabilena zabaldu nahi du sarera. Definizioak eman eta irakurtzen dituen liburu-artikuluen gaineko iruzkinak eta gomendioak ematen ditu. Haren post baten eskola munduaz eta irakurri dituenak direla-eta hausnarketa interesgarri hau plazaratu digu, gurera erraz asko ekartzeko modukoa nire ustez:

...Artikulu mamitsua eta interesgarria egin du Ibon Olaziregik (....) Bere ustez, eskolak bide polita egin du euskalduntzean, baina bide horretan aurrerago egin ez badu, ez da bere erruagatik. Gizarteak lagundu ez diolako baizik. Horrek gogora ekarri dit Topaguneak orain gutxi plazaratutako liburu batean Iñaki Martinez de Lunaren aipu bat. Labur-labur honela dio aipuak: Gasteizen bidegorriak egin dituzte baina bat-batean amaitu egiten dira, ez doaz inora. Berak ere horrela uste du gertatu dela eskolarekin. Eskolan tematu gara, ondo tematu ere, eta gero haur eta gazte horiek kalera doazenean ez daukate nondik ibili, bidegorririk ez dago. Eta, gainera, kexu gara.

Ni ere horrekin nago. Itsutu gara eskolarekin, kriston zama bota dugu bere gainera, baina gizartearen mekanismoak ez ditugu euskaldundu eta gainera ardura haur eta gazteei egotzi....

Mertxe Mujika: "Erabileraz asko entzuten da, baina asmoetatik ekintzetara pasa behar dugu"

Mertxe Mujika: "Erabileraz asko entzuten da, baina asmoetatik ekintzetara pasa behar dugu" [Onintza Irureta] - Orain AEK-ko arduradun nagusi denak hogei urte baino gehiago daramatza Alfabetatze eta Euskalduntze Koordinakundean. Ikasturte hasiberriko matrikulazio datuen esperoan aurkitu dugu, ikasle kopurua zertan den jakiteko irrikitan. Guk 15-20 urte barruko euskaltegiari buruz galdetu diogu. [Argia astekaria]

Argiak elkarrizketa egin dio AEK-ko koordinatzaile nagusi Mertxe Mugikari. Euskaltegien norantzakoaz jardun du gehien bat. Hona hemen aipu batzuk:

Erabileran kristolako erronka dago. Gure erantzukizuna handia da gure zentroetatik 40.000 pertsona pasa direlako. Gure buruari egiten diogun galdera hauxe da: euskaltegian aritu eta gero erabileran ematen dira eman behar diren pausoak? Beraz, hemen non egiten dugu denok kale? 

Ea guztion artean -ez euskaltegiak soilik, baita eskolak eta beste ere- kapaz garen diagnostiko komun bat egiteko. Erabilerari buruz asko entzuten da, baina pasa behar dugu asmoetatik ekintzetara.

Sektoreen arteko elkarlana aipatu duzu. Gauza zehatzik eginda ba al dago?
Ez dago ezer eta egon beharko litzateke, gainera, gaiaren inguruan irakurketa bera egiten dugu. Bakoitza bere arloan gauza batzuk egiten gabiltza.

...Gauza batzuk, egia esan, ez dira aldatu, esate baterako (eta zoritxarrez diot) badago oraindik eskolak emateko betiko eredua: talde tradizionalarena.

Erronkak aipatzen ditugunean, badakigu horiek dibertsifikaziotik etorriko direla, beti ere guk kontrolatzen dugun esparruetan arituz.

Erabileraz gero eta gehiago ari gara. Euskaltegiok inoiz jarri gara pentsatzen normalizazioaren saltsa honetan gure papera zein den eta  besteekin gure indarrak zelan batu? Nik neuk askotan edukitzen dut sentsazioa euskalgintzak berak ere ez gaituela oso serio hartzen. Eta dibertsifikazioak seguruenik inoiz baino komunikazio eta elkarlan behar handiagoa ekarriko digu, baina norberaren lana zehazteko eta puzzlea osatzeko, ez bestelako puzzleak asmatzeko.

Talde tradizionalena ere deigarria da. Euskaltegietan oso errotuta dagoen eredua da bai, gaur egun hizkuntzen irakaskuntzan ahulduz doa hala ere, teknologiaren eskutik gehien bat, baina ikasle-bezeroen eskarietatik ere bai. Hala ere, beti ez da erraza izaten bide berriak jorratzea, korse administratiboek eta norberaren korseek, besteak beste, ez dute lagundu ohi.

Euskararen Komunitatea

Euskararen Komunitatea - Euskararen komunitatea bide-ertzean ahaztuta Ezaguna da Bernardo Atxagak ironia halako batez egin zuen euskal herritarren sailkapena, herritarron euskararekiko jarrera eta... [Hiznet bloga]

Iñaki Martinez de Lunak Hiznet ikastaroaren blogean gogoeta ekarri du euskalgintza eta euskaltzaleon gaur eguneko nondik norakoez. Atxagaren euskaldunon tipologia baten oinarrituta (patetikoak, sinpatikoak eta antipatikoak) hemendik aurrerako klabe bi proposatu ditu:

1. Soziolinguistika ezagutza gizarteratzea
2. Normalkuntzaren inguruko komunikazio-estrategia berri eta eraginkorra.

Helduen euskalduntzean gabiltzanok ere aipatzen duen patetismotik libratzen ez garenez (ni sinpatikoa izaten saiatzen naiz, baina ez dago zer eginik), galdera okurritu zait. Gure jardunean ildo horiek aplikatzen ditugu? Lehenengoan eskastxo gabiltzala esango nuke, bigarrenean gure komunikazio-estrategiak edo komertzialak edo axalekoak begitantzen zaizkit. Ez dakit ba. Badaezpda Hiznet-eko ikasleen lanak sartuko ditut baliabideetan.