!name-ren blog-a

Dardoa jaurti digute

Bai, ba! Galizatik egin du bide luze guztia gainera. Txerrak jaso, eta ematen ei diogun ikararen ikaraz gugana jaurti du. Dardoen kontu hau interneten katean ematen den saria da, blogari batek beste batzuei ematen die, eta hauek beste hainbati banatu behar dizkie. Bai, sari "piramidala" edo.

Txerrari Galiziatik honako mezua heldu zaio:

«Com o Prémio Dardos reconhecem-se os valores que cada blogger, emprega ao transmitir os mesmos por culturais, éticos, literários, pessoais, etc., que, em suma, demonstram sua criatividade através do pensamento vivo que está e permanece intacto entre suas letras, entre suas palavras. Esses selos foram criados com a intenção de promover a confraternização entre os bloggers, uma forma de demonstrar carinho e reconhecimento por um trabalho que agregue valor à Web.

Este Prémio obedece a algumas regras:
1) Exibir a imagem do selo;
2) Linkar o blog pelo qual se recebeu a indicação;
3) Escolher outros blogs a quem entregar o Prémio Dardos.»

Txerrak, alfertuta edo, itzultzeko enbaxada utzi digu, ez da erraza gero!:

Dardo sariarekin blogariak transmititzen dituen balore kultural, etiko, literario, pertsonalak-eta saritzen dira. Sormenaren erakusgarri dira balore hauek, haren letretan eta hitzetan dabilen pentsamendu biziaren fruitu. Sariok blogarien arteko adiskidetasuna sustatzeko asmoarekin sortu ziren, adiskidetasun hori  eta Web-ari balioa eransten duen lana aitortzearren.

Sariak arau hauek ditu:

1. Sariaren irudia erakustea.
2. Saria eman digun blogari lotura jartzea.
3. Dardo  Saria emateko beste blog batzuk aukeratzea-

 

Hau guztia irakurrita gauza espektakularra egin dugula pentsatzen hasi naiz, berbak ez dira txakur txiki batekoak, ez horixe! Txerrari eskerrak emateko motibo gehiago.

Eta beste batzuei bidali behar zaiela, dardoak dozenaka botako nituzke, baina aprobetxatuko dut aukera hau Karrajuaren inspiratzaile nagusiekin akordatzeko (sasoia izan da eta!). Horra dardoak:

1. IKTeroak. Saltsa moderno hauek guztiak sarera zabaldu eta ekin eta ekin ibiltzeagatik. "Gurean ere halako bat behar dugu" pentsarazteagatik.
2. Filoblogia. Hizkuntza-kontuak eta norberaren lanak eta ardurak blogosferara ekartzeko adibidea, ideia, inbidia, gogoa eta umorea emateagatik.

Dardo gehiago dauzkat jaurtitzeko, baten batek nahi badu eskatu dezala. Baina, kontuz! Punteria txarra daukat eta.

Didaktikari: artzain-alegoria

Klase bateko krisiak klase guztietako krisiak eragin ditzakeela eta neuri identitate laboralaren krisia etorri zait gaur. Didaktikaria? Zer da didaktikaria izatea?

Halakoetan denok barruan daroagun gaztagile artisau hori azalerazten da lehenengo-lehenengo. Basoaren bake santura noa ardiak jagoten txakur ilegorria konpainia bakarra hartuta, buruan Idiazabal puruena zelan egin neke bakarra hartuta orduak eta orduak gogoeta iraunkorrean pago milenario baten arrimuan.

Baina siesta Euskalmeten elur-kotaren mugan suertatu ohi den pagoaren azpian egin edo gas naturalaren epelean egin balantzan jarrita, ardilatxak pegatinarako geratzen dira segidan eta malaletxeak gaztanberaren tenperaturara epeldu.

Estufara arrimatu eta eskuak igurtzi bitartean autodefinitzen saiatuko gara.

• Nora, noiz eta nola joan behar den dioen pastoreak gara? Zelan dakigu guk berriz? Ardiak bagina gure moduko artzain bati egingo genioke kasu? Fidatuko ginateke? Belar ona eta freskoa aurkitzen jakingo genuke beti?
• Instrukzioak jaso eta haiexek betearazten ditugun artzai-txakurrak gara akaso? Fede itsu horrekin gobernatu behar dugu azienda? Nor da gure patroia orduan? Nondik datoz instrukzio horiek? Ondo eman dizkigute? Ondo ulertu ditugu?
• Edo belartzara gidatu beharrean pentsua egin eta banatzen ibili behar dugu? Belar onik beti ez eta pentsua aukera onena ote? Gure pentsuek beteko dituzte proteina-karbohidrato-koipeen proportzioak?
• Edo herren zein ardi dabilen begiratu, hura hartu eta tratamenduan ipini? Larrialdietako albaitaria 24 orduz. Anbulantzia nahikorik bai? Botikarik?
• Ardiak eta txakurrak entrenatzen eman behar dugu denbora? Gure hizkera ulertuko ote dute? Jakingo dute gero bazkarako bide ona aurkitzen? Trokaren batean behera ez dira amilduko? Ala buelta eman eta guri begira-begira jarriko zaizkigu, kieto-kieto geldirik? Ardiek berez belarra aurkitzeko sena dutela sinesten dugu?
• Mataderora zein bota behar den erabakitzea ere tokatuko zaigu? Hau estura!
• Borda ondoan orduak eta egunak luze nora edo hara begira kaskarra irakinetan hasiko zaigu akaso? Milaka bidezidor egingo ditu hark gora eta behera ipurdia harritik altxatu barik. Zorameneraino bidea egiten ei du sarri artzainaren buruak. Tradizioan bestalde artzaina kantari eta olerkari irudikatzen da sarri.
• Gure ardiek ematen duten onena jetzi eta labeldun gazta eginda munduari ematea izan liteke gure zer egina? Ketuta, ketu barik, gatzatuan edo gazta zahar eginda. Jakingo ote dugu halako delicatessen-ak prestatzen? Eta saltzen?
• Hobe izango genuke bestela ardiak kortan sartu, makinak entxufatu eta handixik gobernatu? Baina gazta berdin-berdina izango litzateke? Puristek onartuko lukete?
• Eta otsoa? Otsoa baletor? Zer egin beharko genuke? Otsorik bada ala?

Honetan nabilela ardiak eta txakurra berbetan hasi dira, gure modura. Eurek ere ardia izatea zer den ondo ez dakitela esan dute. Ahariren bat agertu da harro-harro,  berak bai, berak badakiela. Segidan beste ahari batekin hasi da talkan.

Alegoria pastoril batean sartu gara deskuidoan. Akabuan orain ulertzen dut hark ulertzen ez zuena: euskaraz artzaina izendatzeko zergatik dauden hainbeste berba.

PD: eta non ikasten da artzain izaten?

Argazkia: Nevadan euskal artzainek egindako inskripzioa. Eusko Sareren bidez.

Ikasteko ingurunearen 10 osagai nagusiak

Robin Good ezizenaren atzetik Luigi Canali de Rossi dugu, sarean azkenotan teknologia, ikaskuntza, hezkuntza eta abarren ingurumarian nabarmendu diren figuretako bat. Webgune aktibo eta mamitsua du, eduki interesgarriz beterik, ingelesez, italieraz eta portugesez idatzita.

Haren artikuluen artean lehengo abenduaren 26an publikatu zuen The 10 Key Components Of An Ideal Learning Environment And The Timba Music School Model (Ikasteko ingurune idealaren 10 osagai nagusiak eta Timba musika eskolaren eredua) irakurri dut.

Erromako musika eskola baten funtzionamendua eta ikuspegia abiapuntu eta aitzakia hartuta, ikasteari buruz ondorio mamitsuak atera eta ikastea ahalbidetzen duen testuinguruaren 10 osagaien zerrenda egin digu.

Hau da zerrenda laburtuta (ez daukat astirik-gogorik-animorik itzultzen hasteko, baina baten bat animatzen bada...):

1. Irekitasuna. Ez dago ordutegi eta leku banaketa zurrunik. Eskola irekita dago beti ikasleentzat, eta han dituzte baliabideak eta pertsonak.
2. Ikasteko baliabideak, objektuak eta tresnak.
3. Kide apasionatuak, gogotsuak, zaletuak.
4. Eskarmentuko pertsonak, arituak,esperientziadunak, ibilitakoak, adituak nahi bada.
5. Ereduak. Pertsona trebeak, konpetenteak, jarraitzeko modukoak.
6. Profesionalak. Ikasi nahi den esperientzia horretatik bizi den jendea.
7. Probatu, esperimentatu eta erroreak egiteko aukera.
8. Erakusleihoa, eszenatokia, jendeaurrean (benetan) jarduteko aukera.
9. Elkarrengandik eta elkarrekin ikastea, momentuan, proba eta azterketak ikusmiran izan gabe.
10. Ikasketaria gidariaren eserlekuan. Zer-non-noiz-nola-norekin ikasi aukeratu.

Musikatik euskarara pasatzeko ez genuke egokitzapen handirik egin beharko, ezta? Nago hauek guztiak hemen inoiz nola edo hala aipatuta ditugula gainera.

Argazkia: Ikusten eta ikasten. Egilea: Thorbion (Flickr). Lizentzia.

LLL eta gu

Hiru "L"rekin hasi da urte berria: LifeLong Learning, bizitza osan zeharreko ikaskuntza edo etengabeko ikaskuntza. Atoan-era ekarri nuen lehengoan Enric Serraren artikulu baten harira, Europan abian jarri den SteLLLa egitasmoaren aipamenarekin hain zuzen ere.

Etengabeko ikaskuntza ez da termino ezezaguna, lan munduan eta hezkuntzan hedatzen joan da azkenotan apurka-apurka. Eusko Jaurlaritzak adibidez  Etengabeko ikaskuntzari buruzko liburu zuria argitaratu zuen duela urte batzuk (eskerrik asko Ainhoa). Eta enpresa munduko marketiñenoan balio erantsiko berba egin dela dirudi.

Bestalde, ikaskuntzaren inguruan zabaltzen hasi diren gogoeta eta psikolasto berrietan ere agertzen zaigu: ikaskuntza informala, norberak gidatutako ikaskuntza, ikaskuntza soziala eta bizitza guztirako ikaskuntza moduko ideien usaina hartzen da sarri.

Termino "modernoa" dirudi bateko, baina arlo zehatz batzuei lotuta besteko: lan mundua, hezkuntza, teknologia.... Eta zer dio bada? Funtsean gauza sinplea dela esango nuke: ikastea bizitza guztirako jarduna da, etengabea. "Ezagutzaren eta informazioaren gizartean" ezin ei da bestela izan, aldaketak azkarrak dira eta etengabe ikasi eta egokitu beharra dago. Hartara, ikasteko eta egokitzeko konpetentziaz egiten da berba, zerbait jakitea baino baliozkoagoa da jakintza berrira egokitzen jakitea, etengabe.

Eta gurera ekarrita, euskararen ikaskuntza, zer? Zirriborro mailako ideia-gogoeta batzuk:

• Gurean terminoa prestakuntza profesionalarekin lotuta dagoela ematen du. Hala ere, mugimendua handik haragokoa ere bada. Hiru.com adibidez. Baina helduen euskalduntzean orain arte ez da apenas entzun.
• Euskara ikastea mugarri batzuen barruko prozesua da? Ikas-prozesua hasi eta amaitu egiten den zerbait da?
• Europako Markoaren inguruan hizkuntzaren ikaskuntza norberak gidatzeko tresnak eta bideak ere ematen dira: portfolioa, biografia, pasaportea... Ez ote dugu mugatu handik datorren ikuspegia mailaketara? Zertifikazioa eta ikastaro formalen antolaketara hain zuzen ere.
• Normalizazio prozesuan dagoen hizkuntza baten kasuan LLL kontzeptu honi ez genioke buelta pare bat eman behar? Azken batean euskara "jakin" eta erabili behar dugun guztiok ez gabiltza hizkuntzaren etengabeko egokitze prozesuan? Geure hizkuntza pertsonalaren egokitze prozesuan eta ingurukoen hizkuntzan eragiten? Ez da azken batean bizitza osorako jarduera?
• Ez genituzke begiratu behar ikas-prozesuaren edo ikaskuntzaren antolaketa era zabalago batean? Hau da, euskara ikastea ahalbidetzea ikastaroak eta zentroak antolatzea eta jarduera egituratu hori elikatu eta ebaluatzetik harago ez doa? "Pertsona guztien ikaskuntza sustatzen duten lurraldeak ikaskuntzaren lurralde bihurtzen dira" diote Liburu Zurian. Ikas-paisaia aipatu izan dugu hemen.
• Etengabe ari dira aipatzen azkenotan ikaskuntza era desberdinak: praktika-komunitateak, ikas-sareak eta elkarteak, ikasteko ingurune pertsonalak, ikas-paisaia... Autoikaskuntza izeneko kaxoi handi-marginal horrekin lotzeko joera egon dela begitandu zait askotan. "Ikasle tipologia batentzat baino ez dira egokiak" argudioarekin erraz garbitzen da eztabaida gainera. Iruditzen zait batzuetan helduek euskara ikasteko panorama osotasunean ez ikusteko aitzakia baino ez dela. Uste dut klabea ez dagoela ikas-estiloan, ikasteko aukeren aniztasuna baino, eta LLLaren ikuspegitik argi dago ikastea ezin dela mugatu jarduera egituratu-ofiziala eskaintzera.
• Ez dago gure sektorean paniko moduko bat desegituratzeari, deskontrolari, hormetatik harago joateari? Ez da gure ardura edo oso konplikatua da batekin zuritu nahi izaten duguna? Azken batean euskaldun guztiok (berri nahiz zahar) ez dugu burutu hizkuntzaren ikas-prozesua une, era eta leku anitzetan? Eta ez dugu burutzen jarraitzen?
• Ez genuke "ikasle" izendapena matrikula terminotik desbinkulatu beharko?

Ez dadila ulertu:

• Jarduera akademiko egituratua desagertu egin behar denik. Iraultza zaleak izaten gara halakoetan, fuera lehengoa eta berria nagusi orain! Ez. Jarduera akademikoarekin batera ikasten lagunduko duten bide guztien ikuspegia izan behar da.
• Euskara ikasten ez da inoiz amaitzen. Horrela da seguruenik, baina horrek ez du esan nahi bizitza guztia euskaltegian pasatu behar denik, ikastearen erak, bideak, intentsitatea eta dedikazioa aldatu egiten direla baino.
• Ikastaro eta titulu gehiago sortu behar dira. Ezta. Ikasteko era eta bide gehiago izan behar dira gogoan helduen euskalduntzeaz jardutean. Ikastaro berriak sortzea eskatzen du horrek? Baliteke, baina ez derrigor.
• Horrela ez dugu inoiz EH euskaldunduko. Alderantziz, hizkuntzaren etengabeko ikaste hori hizkuntzaren erabilera pertsonal eta sozialarekin egon beharko luke lotuta, eta hori guztia normalizazio prozesuaren baitan dago. Euskara ikastea ezin da bihurtu bizitza guztirako hobby hutsala edo tituluaren bilaketa bukaezina, hori da kaltea. Etengabe ikastearen beharrak azken batean hizkuntzaren bizitasunaren zantzua izan behar luke.

Hiru "L" horien inguruan derrepentean batu diren ideiak baino ez dira izan. Inork ez dezala pentsa hau manifestu berria izan denik, pentsatzeko puntu batzuk baino ez. Gaizki esanak barkatu eta merezi dudan egurra hartu eta bizitza guztiko penitentzia egingo dut hala behar bada.

Irudia:I am still learning. Egilea: mimax. Flickr-etik hartuta, lizentzia.

IV inkesta soziolinguistikoa eta Euskara 21

Lehengo ostiralean HABEren jardunaldi akademikoko dance-aren ondoren, arratsaldean euskaltegi sare batzuetako martxosook chill out apur bat izan genuen Bilboko Euskararen Etxean. Badakizue, session batekin nahikoa ez, eta after hours baten bila hasten direnetakoak gara.

Hantxe beraz AEK, IKA eta Batuzeko 20 bat lagun DJen zain. Laster agertu ziren: Patxi Baztarrika EAEko Hizkuntza Politikarako sailburuordea, eta Erramun osa HPSko koordinazio zuzendaria. Sessioneko programa:

• IV inkesta soziolinguistikoaren emaitzak eta ondorioak
• Euskara21 hausnarketa eta foroa.

Baztarrikak hasi zen inkestarenak jorratzen. Datuen azalpena nahikoa grafiko eta amenoa egin zigun (beste session batetik gentozela estimatzekoa dena). Funtsean hainbat lekutan azaldu dituztenak eta, adibidez, hemen dituzuenak.

Gauza batzuk apuntatu nituen.

• 2006ko datuak dira, urte horretan hogei urte lehenago baino 300.000 elebidun gehiago daude. Haietatik 100.000 inguru helduen euskalduntzeren fruitua direla estimatzen da.
• Elebidunaren tipologia aldatuz joan da. Herri txikietatik ingurune urbanoetara, adinaren batez bestekoa beherantz. Oraingo elebidunaren tipologia hau dela esan daiteke: Ingurune urbanoan bizi den gaztetxoa ama-hizkuntza erdara duena.
• Erdaldun elebakarren kopurua beherantz egin du etengabe.
• Euskara jende gehiagok daki, erabili ere gehiago egiten da horren ondorioz, baina oraingo elebidunak ez du euskara lehengo elebidunak baino gehiago erabiltzen.
• Ideia pare bat azpimarratu zituen Baztarrikak, dagoeneko ezagunak: familia-bidezko transmisioa da euskarari geroa emateko giltza nagusietako bat, eta elebidun pasibo gehiago behar dira.
• Euskarari "modernitate" ikutua eman behar zaio, eta elebakarrak euskal mundura erakarri egin behar dira, ezin ditugu erdal mundura kondenatu.
• Euskara eskola eta euskaltegien bidez ari da transmitizen gero eta gehiago, horrek elebidun berriengan gabezia funtzionalak ekar ditzake: erregistro kolokiala, hizkuntzaren osagai afektiboa, familia-hizkera...

Ondorio eta gogoeta moduko batzuk:

• Estimagarria da erakunde publikoetatik euskalgintzan gabiltzanoi gauzak zuzenean eta jarduteko aukerarekin ematea. Aurkezpena landuta zeukaten biek eta nahikoa zuzen eta natural jardun ahal izan genuen. Entzuten denarekin edo hitz egiten duenarekin konforme egon daiteke edo ez, baina horrelako aukerak ez dira ohikoenak izaten, eta, berriro diot, estimatzekoa da.
• Elebi hitz-erroa han eta hemen:. elebiduna, elebitasuna, elebiduntzea, gizarte elebiduna, elebakarrak, elebidun pasiboak... Euskalgintzan berriz "euskalduna" izan da orain arte hitz-ardatza: euskalduntzea, euskalduna, euskaldun berria, erdalduna, Euskal Herri euskalduna... Hitzak hitz eta ideiak ideia, uste dut halako talka ekarri duela izendatze horrek. Bere logika eduki dezake: EAEn ofizialak diren hizkuntza biak jakin beharko genuke denok, inork ez luke "beste" hizkunza zertan ez jakin; eta horrela, eztabaida eta hausnarketarako gai izan daiteke, baina elebitasuna-diglosia bereizketatik hasita, elebitasun kontzeptua nahikoa estigmatizatuta eduki duten euskalgintzaren sektore aktiboenetako askori terminologia-jasa horrek ez dizkie belarriak asko goxatzen. Eta uste dut ez duela asko laguntzen euskalgintzaren gutxieneko sustengua eta adostasuna bilatzen.

HEAri begira

• Elebidun/euskaldunaren tipologia berriak gabezia funtzionalak eduki ditzake hizkuntz-erregistro informal edo "beroenetan". Hizkuntzarekiko identifikazioan eta transmisioan eragina du horrek, eta, ondorioz erabileran ere bai. Hemendik aurrera bizimoduko gauza hurbilenak euskaraz egiteko arazoak dituzten heldu euskaldunak gero eta gehiago izango dira horren arabera. Helduak euskalduntzea bada gurea, bistan dago hortik erronka bat etor daitekeela guretzat.
• Elebidun pasiboak behar ditugula dioskue behin eta berriz. "Pixka bat es mucho", 1 maila eta azpimailak garatu eta hornitu behar direla, elebakarrak euskarara erakarri behar direla, euskaraz jarduteko oinarri-oinarrizko gaitasuna behintzat lortu behar dela... Tira, ez dut ezetzik esango, baina:
  • Orain arte euskarara hurbildu ez diren elebakar askorekin -benetan "hurbilduko" badira- lan egin beharko da, eta ezagunak ditugu aspaldian kolektibo horretan  aurkitzen diren jarrerak, jokaerak, aurriritziak eta lan egiteko zailtasunak. Materialak eta (azpi)mailak egokitzeaz gainera, nago ez ote ditugun beste gauza batzuk ere egokitu beharko. Euskal mundura "erakartzeko" ahalegina egiteko prest egongo gara gehienok, baina ez da samurra izango.
  • Oinarrizko komunikazio-trebakuntza batekin konformatu beharko dugu askoren kasuan. Ondo, beti ez gara ibiliko "dena ala ezer ez" horretan. Baina oinarrizko behar izan komunikatibo horiek ondo identifikatu eta horra begira jarri beharko ditugu jarduna, metodologia eta tresnak. Dudan nago hala ere oraingo egiaztapen eta diru-laguntzen sistemek horretan lagundu edo lana kakaztu noraino egingo diguten.
  • Nik neuk beti pentsatu dut inor "euskal mundua" deritzan honetara ekartzeko biderik eraginkorrena hark "mundu" osasuntsua, bizia, komunikatua, ikusgarria eta irekia ondo-ondo ikustea dela. Eta ez naiz ausartzen esatera adjektibo horiek euskaldunen komunitatearen oraingo deskribapena egiteko onenak direnik.

Edonola ere, solasaldi interesgarria izan genuen Baztarrikarekin. Lehen esan dudan modura estimatzekoak dira horrelakoak, betiko hasiera ekitaldietako zeremonia-diskurtsoetatik aparte. Eta askotan ez bezala, komunikaziorako ateren bat irekita dagoela dirudi behinik-behin.

Horrezaz gain, Osak Euskara21 ekimenarren berri eman zigun labur-labur, aurrekoarekin luzatu egin ginen eta ez zitzaion tarte handirik geratu. Funtsean webgunean dagoen informazioa eman zigun eta horren ondoren parte hartzeko gonbidapena luzatu zigun guztioi eta gonbitea luzatzeko gonbitea ere bai, hemen doa beraz.

Erakunde eta sektore gehiagotako jendearekin ere arituko ei dira horrelakoetan. Beraz, zuetako inork horrelako batean parte hartu eta zerbait komentatu edo osatu nahi badu, hemen ere kantxa daukagu.

Egunerako dekalogoa

Gaur Euskararen Nazioarteko Eguna. Eta urtero bezala han hemenka topatuko ditugu kontzertuak, hitzaldiak, sariak, kanpainak, afariak eta egun horretan jende guztiak aipatuko duen hori aipatzen denean norberak ere zerbait egin duela pentsa dezan egin daitezkeen klase guztietako ahaleginak.

Nik neuk urte guztia kontuarekin eta egun hori deskantsurako nahi nuke. Baina gaur Enric Serraren Aprendre llengües blogean mezu pare batean Katalunia partean dekalogoak egiten dabiltzala ikusi dut. Kataluniako unibertsitateetako hizkuntz-zerbitzuek GELArekin (Grup d'Estudi de Llengües Amenaçades) batera egin dute bat, eta bestea Isidor Marik proposatu zuen duela urte pare bat.

Dekalogoak, kartilak eta mandamenduen zerrendak ez ditut irla batera eroango nituzkeen genero testualen artean, baina gaurko eguneko solemnitate ikutuarekin ondo ematen dutela, eta pottoki erretxinarena ez egitearren, botako dut neure aletxoa eta lehenegoa dekalogoa itzuli/bertsioneatuko dut. Biba festa!

Hizkuntz jasangarritasuna (sostenibilitat lingüística) dabil leiv motiv bietan. Decàleg per la sostenibilitat lingüística honek unibertsitari eta hiritar guztiei hau eskatzen die

1. Hizkuntza guztiak errespetatzea;
2. Norberaren inguruko hizkuntzetan interesatzea
3. Hizkuntza gehiago ikasteko erreparorik ez izatea;
4. Hizkuntzetan dauden jakintza-iturriei uko ez egitea;
5. "Minoritarioei" ahotsa ematea;
6. Hizkuntza menperatzaileak ez inposatzea eta mehatxatutako hizkuntzak sustatzea;
7. Entzungo dizutenen hizkuntzaren erabilera aintzat hartzea eta errespetatzea, baita hizkuntza txikien kasuan ere;
8. Munduan zehar dabiltzanean aniztasun linguistikoa praktikan ipintzea;
9. Euren askatasun espazioari eustea, hizkuntza bera;
10. Inori hizkuntza bat ikastea eta erabiltzea ez galaraztea;

Tira, aletxoa botata, eta baten bati kartel polita egiteko ideiaren bat eman badio, pozik. "Bart ze lo ona!" itzartuko naiz bihar.

Kaixo neska

Ez nauzu ezagutzen, nik zu bai. Ostiralean ezagutu zintudan. Barkatu atrebentzia, baina badakit 34 urte dauzkazula, bizkaitarra zarela (auzokideak ez gara izango?) eta  unibertsitateko titulua daukazula. Indiskrekzioa mortala  izan da, bai, arrazoiaz haserretuko zara nirekin. Baina -ez dakit zergatik- ezin dut agoantatu eta idatzi behar dizut.

Ez daukat asmo txarrik. Ez pentsatu horrelakorik, mesedez. Ez zaitut ikusi kaixomaitia.com-en, ez. Zure irudia beste leku batean ikusi dut. Polita zara argazkian, zure "look" hori apur bat modernitzatzea gomendatuko dizut akaso (barkatu berriro konfidantza eta lotsagabekeria).

Euskara ikasten ari zara, hori ere badakit. Zure irakaslea ere ezagutuko dut seguruenik, badakit hura ere emakumea dela, zu baino apur bat zaharragoa, baina lan honetan (ni ere irakaslea naiz, ez dizut esan, barkatu) jendeak beti ematen du gazteagoa eta freskoagoa. Apur bat golfoak garela uste dute batzuek, hori izango da arrazoia igoal. Baina beno, zaharrak ez gara, jendea baino zaharragoak ez behintzat.

Zuri idatzi ez idatzi egon naiz pentsatzen, ez da normala ezezagun bati besterik gabe horrela idaztea, baina lehengo egunean entzun nuen emakumeok "sozializatzeko" hobeak zaretela, eta animatu naiz idaztera. Neska hau niri entzuteko prest egongo da, seguru.

Gainera zure moduko jendea behar dela entzun nuen, euskaldunoi entzungo diguna, kostata baina entzun. Akaso horregatik idatzi dizut, beti entzuten didate betikoek eta jende gehiago behar dugu bizitzan. Eta horregatik idatzi dizut euskaraz gainera. Sentitzen dut hau "pixka bat" ez bada, baina daukat "mucho" zuri esateko.

Hori ba, gauza batzuk kontatuko dizkizut (oso aditz zailak esaten ditut?) neska. Nire intentzioak onak direla ikusteko eta zu animatzeko.

Begira, euskaltegietan gizon gutxi daude. Konturatu zara? Entzun dut gizonak ekartzeko zerbait egin behar dela eta laster igoal gizon gehiago egongo dira zure gelan. Ez dakit zuretzat albiste ona ala txarra den, edo asko inporta zaizun ere, baina horrela ez duzu sorpresarik hartuko.

Gero beste gauza bat entzun dut. Ekarriko dizute material berria. Bai, oraingoa zure look-aren denborakoa da. Ikusiko duzu ze txuloa! Beno, ekartzen dutenenean ez zaude euskaltegian igoal. Baina internetetik bajatzeko egongo da, ze, interneti buruz asko hitz egin zuten ostiralean, eta zu interneten ibiltzen zarenez.

Ez daramazu denbora asko ikasten (zuretzat agian bai) baina asko falta zaizu. Zelan dakit? Begira, -lagun baten abisu modura hartu- euskaltegian egiten duzun denbora kontrolatuta dago. Badakite zenbat ordu egin dituzun hor, zenbat "pira" egin dituzun, zenbat falta zaizun... Terriblea, ezta?

Ba, hemendik aurrera gehiago. Orduekin obsesio moduko bat dabil, neska. Ez dago kamararik euskaltegian, ez, baina kronometro pila bat dago ezkutatuta, egiten duzun guztia kronometratzen. Big Brother ez, "Big Clock" da hau.

Pena bat da, ematen du ez garela zugatik preokupatzen, eta ez da egia. Begira, zure irakasleari eta niri eta jende askori gauza hauek interesatzen zaizkigu: Gustura zaude? Ikasten duzu? Laguntzen dizugu? Animatuta zaude? Badakizu zer ikasiko duzun? Badakizu nola? Ondo egiten dugu? Zer pentsatzen duzu? Zertarako balio dizu honek? Zer lortu duzu? Agian ez zaigu gustatuko esango duzuna, baina jakin nahi dugu.

Ez dakit zure maila zein den. Beharbada zuk ere ez, ze, batzuetan esaten dute ezdakizer "maila", beste batzuetan zenbaki bat eta "urratsa". Gainera euskara ikasten ari diren lagun batzuk dauzkazu eta haien euskaltegian beste gauza bat esaten dute. Ze kristoa, ezta? Ba, esan digute laster denek deituko diotela berdin. Europako ez dakit zer mobida eta orain zure "nibela" deituko da abatbi edo abihirulau edo horrelako zerbait. Esatea zaila da, baina lortzen duzunean ikusiko duzu zer ondo geratzen zaren lagunekin: "estoy en abibat". Eta denek ulertuko dute gainera.

Batzuetan pentsatu duzu euskara ikasteko beste modu bat egon behar dela. Egunero klasera, horrela bi, hiru edo lau urte. Nekatu egiten zara, eta bizitzan gauza gehiago daude. "Eta ez daukazue besterik?" galdetu duzu euskaltegian. Eta esan dizute ezetz, edo badagoela autoezdakizer deitzen den gauza bat, baina ez duzu ondo ulertu zer den eta gauza konplikatua ematen du, arraroa.

Beno, ba orain edukiko dituzu modu gehiago euskara ikasteko. Betiko modura klasera joan, edo zure kontura ikasi irakasle baten laguntzarekin (tutorea esaten badute ez beldurtu), edo klasera joan baina gauza batzuk etxean edo ordenadorean egin, edo ipiniko dizute gauza bat beste batzuekin hitz egiteko, klase barik, hitz egin bakarrik.

Ea horrela hobeto ikasten duzun. Eta ea geuk ere ikasten dugun.

Tira, neska, nahikoa oraingoz. Plazerra izan da zurekin hitz egitea, benetan. Barkatu berriro nire atrebentzia, ez nizun molestatu nahi. Barkatu berdin-berdin hau entzuteagatik denbora kendu badizut. Euskara ikasteagatik dirua kendu eta denbora ere kentzea ez da oso dotorea, ez.

Hala ere, gauza gehiago dauzkagu zuri kontatzeko. Bai "dauzkagu", badakizu, "gu" (barkatu, "guK", la KA de los....). Ez nago bakarrik. Nik bezala, jende gehiagok ezagutu zaitu (ze lotsa, ez?), eta hemen dabiltza lagun horiek ere zuri zerbait kontatzeko deseatzen, ze, irakasleok kontakatilu batzuk gara eta beti gaude elkarri edo besteei dena kontatzen. Interneten ere bai. Batzuetan gezurren bat ere kontatzen dugu, je, je, je...

Begira ze kotilak garen.Lehengo egunean ehun eta piku bildu ginen zuri buruz hitz egiteko. Kepasada!

Baina lasai egon neska, asko maite zaitugu. Ezagutu zaitugunetik zutaz pentsatzen gaude, benetan.

Mxxxx asko

Epigrafistak

Iruña Veleiako saltsarekin egin da ezaguna egunotan disziplina hori. Nik ez dut ostrakarik aurkitu gaur, ez, Gurutzaden sasoiko aztarnaren bat akaso, baina idazkunak bai, 8 orri bete idazkun, kaligrafia prenetworkiarraz Gutenberg garaiko euskarri zelulosazkoan.

Idazkunon egileaz ez dut informaziorik behar, datu irrelebantea da. Jesus, Joxe ta Miriam ez dituzte idazgai, ez. XXI mendearen hasieran Ibaizabal ibaiaren ertz banatan egun berean ospatu ziren bi kontziliotako glosak dira.

Bi kontzilio haiek historian zer-nolako pisua izan zuten argitu nahi lukete historialariek. Gerora etorri ziren aldaketak azaltzeko bidea ematen ote duten ala ez. Bilkurotan ezarri ote ziren eraldaketaren oinarriak ala zeremonia erritual hutsalak izan ote ziren.

Eskuizkribu horiek ditugu argitzeko bide bakarra, non eta indusketetan -kronikek eta arkeologoek ederki frogatu digutenez- garai hartan ordurako ezagunak eta erabiliak ziren idatz-euskarri aurreratuagoak agertzen ez diren bitartean. Aditurik adituenek lepoa egingo lukete halakoak egon badaudela eta egun batean, laster batean, zokilen artean agertuko dira, izan esperantza.

Bitartean, epigrafista iaioenen taldeak eman dio dekodetze lanari. Ez da erraza izango, ez. Luze joko du seguraski. Idazkun luzea, hitzen eta esakuneen arteko konexioa ezartzea ez da samurra izango. Grafemen ahoskera zehaztea beste hainbeste.

Sikieran esanahiaren zantzuren bat balego, baina XXI mende hartan gertatu zen iraultza komunikatiboak berekin ekarri zuen izurria: memoriaren galera, eta handik honakoak asmatu ezinik dabil aspaldian gure mundua.

Iraganaz edozein informazio izatea, jakin minetik harago, behar izan bitala dugu. Epigrafista lana zerbaitengatik da hain preziatua eta ordaindua. Utz diezaiegun beraz argia ekartzen, izan dezagun pazientzia.

----

Orain ez daukat gogorik apunteak deszifratzen hasteko, nahiago dut zientzia fikziora dedikatzea. Kronika nahi baduzue, itxaron edo hasi zeuek kontatzen (idazkunak deszifratzen laguntzeko pistak emateko baino ez bada ere). Alapues.