euskaltegiak

Hizneten lanak

Hiznet hizkuntza plangintza ikastaroko 2005/6 ikasturteko lanak argitaratzen hasi dira. Lehenengo adikune baten izenburuek behintzat gauza interesgarriak iragartzen dizkigute. Gure arloari dagokion bat egin da gutxienez. Hona hemen:

Jaio Embeita, Marivi, Martinez Bermudez, Loren eta Zarraga Azurmendi, Arkaitz (2006). Ikasleen motibazioa, hizkuntz plangintzak eta euskalduntze-alfabetatzea, elkarren osagarri. Hiznet 05-06 ikasturteko sakontze egitasmoa (argitaratu gabe)

Honela aurkeztu dute:

Lan hau egiteko arrazoia argia da. Euskalduntze-alfabetatzean urte batzuk daramatzagun irakasleak izaki, egunerokotasunean topatzen dugun errealitateak kezkatu egiten gaitu. Ikasgeletatik ikasle asko pasatzen dira, helburu, izaera, kezka, gaitasun eta sentsibilitate ezberdinekin. Baina ez dugu nabaritzen hauek euskararen normalizazioan duten eragina egiten den esfortzuaren adinekoa denik. Euskaltegietatik irteten diren hiztunek ez dute hizkuntza normaltasunez erabiltzeko aukerarik eta, ondorioz, euskaldun moduan jarduteko ere ez.

Gehiago ere badira, joan zerrendara eta  ikusiko dituzue. Ez dakit oraindik gehiago argitaratu behar diren. Hizkuntzaren soziologia eta beste blogean lehenengo iruzkina egin dute.

Berton

Bertoko (gure auzoko) kontu pare bat Berton aldizkariak ekarrita. Berton herri-aldizkaria edo orain esaten den modura tokiko hedabidea dugu. Duela 9 urte bertoko euskaltzale batzuek sortu genuen eta bere ibilbidetxoa egin du hilean-hilean inguruko gauzak ekartzen.

Bertoko diogunean azalpena eman behar izaten dugu sarri, Bilboko auzo batzuetako aldizkaria da, antxinako Begoña errepublika osatzen zutenak (Begoña, Santutxu, Uribarri, Otxarkoaga,...).

Tira ba, lehengo astean 94. zenbakia irten zen eta gure mundu honekin lotutako artikulu pare bat topatu ditut.

Euskara ikasteko ez dago adinik

Bateko, Santutxun euskara ikasten dabiltzan adinekoen talde baten gaineko erreportajea egin dute. Interesarekin irakurri dut. Lanean azkenotan inoiz komentatu dugu euskara ikasteko interesa agertzen hasi dela adineko jendearen artean. Gainez egin barik ere, taldeak sortu dira han eta hemen. Eta jeneralean horietan dabiltzan irakasleak pozik ibiltzen dira. Jarrera ona, erritmo lasaia, ikasleek presio gutxi eta giro ona aipatzen da. Adineko jendeak berak eskatuta eratu dira taldeak sarritan.

Erreportajetik azken hau gustatu zait gehien bat:

Euren burua ikasturte honen bukaeran imajinatu ezkero denen itxaropenak antzekoak dira “orain baino gehiago ulertu eta zerbait hitz egitera animatzea” eta hori arinago lortzeko Bienvenidok eskaintza bat luzatzen die euskara ikasten dauden aitite-amamen iloba guztiei: “Gurekin euskaraz egin dezatela, guk ordainean paga igoko diegula, kar, kar, kar.” Eta, batek daki, horrela ere, agian uste baino lehenago, Balbinak Busturiko bere lagunekin kartetan euskaraz egingo du, eta José bere herria den Herrera de Pisuergan, berak esan bezala, klasetxoren bat emateko gai izango da, eta Felisa, Gotzone, Argia, Bienve eta gainontzekoak klasetik irten eta ilobekin euskaraz komunikatzeko gai izango dira.

Neska-mutikoak, badakizue, aitita-amamekin euskaraz, ezpabere paga barik. Beharbada HHEEkin erresuminduta dabiltzan irakasle askori honelako talde batekin terapiatxoa egitea ondo etorriko litzaieke.

Peskizaren jarraipena

Duela aste batzuk Bertonen berton agertu zen beste artikulu bat dela eta, euzkeldunbarriaren peskizan hasi nintzen, terminoa non-noiz hasi zen erabiltzen, eta gehien bat helduen euskalduntzearen fenomenoaren gainean jakinmina asetu guran.

Oraingoan, bigarren orrialdean 1915ean Santutxuko Karmelo elizan egindako argazkia paratu dute. Juventud Vascaren ospakizun batena. Eta testuan informazio interesgarria topatu dut:

Sortu eta urte gitxitara, Bilboko Juventud Vasca (EAJko gaztediak, gaur egungo EGIren aurrekoak) euskara eskolak emoten hasi zan. 1915ean ikasle moltzo handia batu eben Karmelon Alfredo Etxaberen ‘Matilde’ antzezlanean parte hartzeko...

Beraz, 1915erako euskara eskolak nahiko errotuta zeuden Bilbon. Egia da argazkian agertzen zirenak umeak direla gehien bat, baina euskalduntzearen bidea abiatuta zegoen seinalea. Helduekin ere bazebiltzan? Iturri bat eman digute artikuluan, Juventud y nacionalismo vasco liburua, hortik tiratu daiteke beharbada. Momentuz, euskalduntzea abertzaletasunaren suspertzearekin batera hasi zela dirudi. Hortxe hasiko zen taiutzen 1930 inguruan lehenengo agerraldi literarioak dituen "euskaldun berri" hitzak seguruenik.

Kontu sinbolikoa amaitzeko. XX mendearen hasierako urteetan, antza denez, Karmelo eliza bazen euskaltzaletasunaren erreferentea Bilbon. Berton ikastola, gau-eskola eta euskaltegia ezagutu dugu askok gerora. Euskal Herrian horrelako lekuak gehiago dira, euskararen "tenpluak" edo. Gurean horretarako galduta daukagu.

Jaurlaritzaren diru-laguntzak

Prentsaurrekoa egin du gaur HPSak aurtengo aurrekontuak, diru-laguntzak eta ildo orokorrak azaltzeko.

Gure sektoreari dagokionez aipu hauek jaso ditugu:

Helduen euskalduntze-alfabetatzeari dagokionez, euskaltegien sektorea normalizatzeko berealdiko saltoa eman dugu 2006 urtean, besteak beste hiru ikasturtetarako finantzaketa adostu baitugu. Finantzaketa horren konpromisoa beteko dugu, baina badira bi arlo berri aurrerapauso sendoak emango ditugunak: alde batetik, ikasleentzako diru-laguntza indibidualak %100 gehitu ditugu 2007rako (2006ko 625.000 euroetatik 2007ko 1.250.000 euroetara pasatu gara), eta bestetik, 2006a euskaltegi pribatuen sektorea normalizatzeko urratsa eman den urtea izan den bezala, 2007an euskaltegi publikoen sarea hobetzeko neurriak hartuko dira, EUDELek eta Kultura Sailak osaturiko batzordeak lortzen dituen akordioen arabera. Gainera, HABEk formazio modulu espezifikoak lantzen jarraituko du, besteak beste osasun-arloan, etorkinentzako, merkatarientzako, etabar.

Igartzen denagatik, ikasleentzat diru gehiago (ez bada beste nonbaitetik kentzen), udal euskaltegien egokitzapena-edo, eta kolektibo espezifikoetarako ikasmaterialak eta moduluak.

Informazio gehiago:

• HPSren aurrekontua %13 hazi da aurten (euskadi.net)
• Jaurlaritzak euskarari bideratutako diru-laguntza %13,3ko haziko da 2007an (eitb24.com)
• Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailak 51 milioi euroko aurrekontua du, iaz baino %13,3 handiagoa (Berria)

Iritzirik?

Nafarroako euskaltegiak Parlamentuaren aurrean

Atzo Nafar Parlamentua aurrekontuen eztabaidan ari zela, kanpo aldean elkarretaratu ziren AEK eta IKAko lankideak diru-laguntzak eta errekonozimenduaren eskean.

Informazio gehiago: Diario de Noticias-en, Berria eta Gararen paperezko edizioetan ere agertu da, baina digitaletan ez dut aurkitu. AEK eta IKAren webguneetan ez dago informaziorik.

Aizu eta HABE aldizkariek ez bezala, espero dezagun honela ibili beharraren urteurren gehiagorik "ospatu" behar ez izatea.

Bidasoak

Aste honetan lan kontuak direla-eta, Iparraldeko AEK-ko lankideekin ibili gara elkarri zertan gabiltzan berri ematen. Didaktika zerbitzuaen inguruan gehien bat. Euskalduntzearen mundu honetan -gainerakoetan gertatu ohi den bezala barruntatzen dut- oso mundu desberdinetan bizi garen konbentzimendu-antzekoa izaten dugu sarritan, eta horrela jokatu ohi dugu ondorioz. Eta egia izaten da sarri, baina gehienetan ezetz esango nuke Iparraldeko lankideekin hangoak eta hemengoak elkarri kontatzen ibili ostean.

Mertxe Mujika: "Erabileraz asko entzuten da, baina asmoetatik ekintzetara pasa behar dugu"

Mertxe Mujika: "Erabileraz asko entzuten da, baina asmoetatik ekintzetara pasa behar dugu" [Onintza Irureta] - Orain AEK-ko arduradun nagusi denak hogei urte baino gehiago daramatza Alfabetatze eta Euskalduntze Koordinakundean. Ikasturte hasiberriko matrikulazio datuen esperoan aurkitu dugu, ikasle kopurua zertan den jakiteko irrikitan. Guk 15-20 urte barruko euskaltegiari buruz galdetu diogu. [Argia astekaria]

Argiak elkarrizketa egin dio AEK-ko koordinatzaile nagusi Mertxe Mugikari. Euskaltegien norantzakoaz jardun du gehien bat. Hona hemen aipu batzuk:

Erabileran kristolako erronka dago. Gure erantzukizuna handia da gure zentroetatik 40.000 pertsona pasa direlako. Gure buruari egiten diogun galdera hauxe da: euskaltegian aritu eta gero erabileran ematen dira eman behar diren pausoak? Beraz, hemen non egiten dugu denok kale? 

Ea guztion artean -ez euskaltegiak soilik, baita eskolak eta beste ere- kapaz garen diagnostiko komun bat egiteko. Erabilerari buruz asko entzuten da, baina pasa behar dugu asmoetatik ekintzetara.

Sektoreen arteko elkarlana aipatu duzu. Gauza zehatzik eginda ba al dago?
Ez dago ezer eta egon beharko litzateke, gainera, gaiaren inguruan irakurketa bera egiten dugu. Bakoitza bere arloan gauza batzuk egiten gabiltza.

...Gauza batzuk, egia esan, ez dira aldatu, esate baterako (eta zoritxarrez diot) badago oraindik eskolak emateko betiko eredua: talde tradizionalarena.

Erronkak aipatzen ditugunean, badakigu horiek dibertsifikaziotik etorriko direla, beti ere guk kontrolatzen dugun esparruetan arituz.

Erabileraz gero eta gehiago ari gara. Euskaltegiok inoiz jarri gara pentsatzen normalizazioaren saltsa honetan gure papera zein den eta  besteekin gure indarrak zelan batu? Nik neuk askotan edukitzen dut sentsazioa euskalgintzak berak ere ez gaituela oso serio hartzen. Eta dibertsifikazioak seguruenik inoiz baino komunikazio eta elkarlan behar handiagoa ekarriko digu, baina norberaren lana zehazteko eta puzzlea osatzeko, ez bestelako puzzleak asmatzeko.

Talde tradizionalena ere deigarria da. Euskaltegietan oso errotuta dagoen eredua da bai, gaur egun hizkuntzen irakaskuntzan ahulduz doa hala ere, teknologiaren eskutik gehien bat, baina ikasle-bezeroen eskarietatik ere bai. Hala ere, beti ez da erraza izaten bide berriak jorratzea, korse administratiboek eta norberaren korseek, besteak beste, ez dute lagundu ohi.

Mapak

Atzo mintzalagunen mapa egiten hasi ginen. Baina Tagzania tresna interesgarria da gure intereseko kontuak lokalizatzeko eta mapetan banatzeko, erabiltzaileen arabera edo etiketen arabera. Nik neuk hiruzpalau biderrez erabili dut joan behar izan dudan tokiren bat aurkitzeko. Horrez gain, norberaren webgunean sartzeko aukera ere ematen dutenez, eta karrajuan testuak izeneko atalean dokumentuak sailkatzeko aukera daukagunez, pentsatu dugu Tagzaniaren laguntzaz gure intereseko mapen bilduma egitean (karrajuko atlas-a, ez da izen txarra).

Horrela bada, honako "liburua" antolatzen hasi gara:

• Euskaltegien mapak: Tagzanian euskaltegia etiketa erabili dutenak. Horren azpian AEKren mapa ere jarri dugu.
• Mintzalagunen mapak: Mintzalaguna etiketaren mapa. Azpitik Berbalagunak (berbalaguna etiketa erabili dutena, mendebaldekoak jeneralean) eta Mahatserriko berbalagunaren mapa (Asapala elkartekoak gure taldeak non batzen diren mapa sortzen ari dira).

Hauek dira momentuz daudenak, baina Tagzaniaren laguntzaz errazagoa da mapa berriak sortzea. Horretarako dena dela kolaborazioa behar da. Lehenengo eta behin atlas horretan zeintzuk mapa gehiago jarri daitezkeen ideiak botatzeko (mezu honen komentarioetan berton), eta bigarrena eta inportanteena, Tagzanian mapetan puntuak markatzeko eta etiketatzeko. Tagzanian, orain sortu diren beste hainbat ekimenetan bezalaxe (wikipedia, del.icio.us,..) kontua ez da batek dena egin eta guztiek jaso, guztion artean dakiguna plazan jarrita informazio eta ezagutza iturri potenteak eraikitzea baino. Euskaltegien eta euskalduntzearen atlas-a adibidez.

Euskararen Komunitatea

Euskararen Komunitatea - Euskararen komunitatea bide-ertzean ahaztuta Ezaguna da Bernardo Atxagak ironia halako batez egin zuen euskal herritarren sailkapena, herritarron euskararekiko jarrera eta... [Hiznet bloga]

Iñaki Martinez de Lunak Hiznet ikastaroaren blogean gogoeta ekarri du euskalgintza eta euskaltzaleon gaur eguneko nondik norakoez. Atxagaren euskaldunon tipologia baten oinarrituta (patetikoak, sinpatikoak eta antipatikoak) hemendik aurrerako klabe bi proposatu ditu:

1. Soziolinguistika ezagutza gizarteratzea
2. Normalkuntzaren inguruko komunikazio-estrategia berri eta eraginkorra.

Helduen euskalduntzean gabiltzanok ere aipatzen duen patetismotik libratzen ez garenez (ni sinpatikoa izaten saiatzen naiz, baina ez dago zer eginik), galdera okurritu zait. Gure jardunean ildo horiek aplikatzen ditugu? Lehenengoan eskastxo gabiltzala esango nuke, bigarrenean gure komunikazio-estrategiak edo komertzialak edo axalekoak begitantzen zaizkit. Ez dakit ba. Badaezpda Hiznet-eko ikasleen lanak sartuko ditut baliabideetan.