euskara

Ikasten.net aurkeztuta

Ikasten.net zerbitzua aipatu genuen lehengoan, baita haren aitzakiarekin gogoetan hasi ere. Sustaturen bidez haren aurkezpen ofizialaren berri izan dugu: online dela, Hezkuntza sailaren ekimena dela, doan dela, 60 unitate dituela, ikus-entzunezko materialak eta ariketak dituela... Atariaren informazio orrian ere irakur daiteke gehiago.

Une honetan dauden baliabideen osagarri izan nahi omen du. Aurrekoan esan nuen bezala, aukera interesgarrien esparru bat ireki dezake honek.euskara ikasteko aukerak eta bideak ugaldu eta eskura jarriz. Bide ugariago eta desberdinak zabaltzen hasiko al dira!

Ikus dezagun zer ematen duen bada!

Ikasteko ingurune soziala eskura

Euskara ikasi nahi duen baten kexa irakurri nuen lehengo egunean Euskara21en. Astirik ez euskaltegira joateko eta BOGAren bidez egin nahi lukeela, 1560 euro, Eusko Jaurlaritzaren webgunea sartu berriz, eta han 45 euroren truke egin omen daitekeen bitartean.

45 euroena lehenengo momentuan ez dut jakin zer izan den. Handik gutxira iragarkia ikusi dut ETBn: Ikasten.net hizkuntzan ikasteko plataforma, euskara barne. Hiru.com-en barneko zerbitzua da, bertora joan eta begiratu dut informazioan, 45 euro ez, hau debalde da bata! Egia da

Euskara21koak aipatu duena beste zerbait izango da orduan. Edonola ere, EJren eskutik euskara online ikasteko bi aukera (hirugarrenik ez badago behintzat).

Lehenengo erreakzioa. Baina hauek zer dabiltza? HABEren bidez BOGA kolokatzen digute, eta gero EJak berak debaldeko aukera zabaltzen du beste leku batean (eta beste sail baten esku seguruenik)? Prezioan halako aldea gainera! Lotsagarria, salagarria eta garri guztien parrastada...

Bigarren erreakzioa. Egunotan Hizpideren kontura bota ditugunak gogoan. Kontxo! Orduan euskara ikastea ez dago pentsatzen dugun bezain araututa. Debaldeko aukerak lehendik ere egon dira, baina orain administrazioa bera hasi da sustatzen. Eta aukera horiek debalde, eta libre. Beste zerbaitekin osatzeko modukoak alegia.

Ikaslearen autonomiaz sano jardun da azkenengo Hizpide horretan, teknologia aitzakia gehienetan. Hau da hau autonomia eta ikaskuntza konbinatua! Ikasi nahi duenaren esku aukera desberdinak jartzen hasi dira, berak aukeratu eta nahi duen modura konbinatzeko. Ez asko, egia esanda, baina egon badaude:

Adibidez. Ikasten.net-eko ikastaroa egin, praktika apur bat hartuta mintzapraktika egitasmoren batean sartu, bitartean lantzean behin han edo hemen dauden baliabideak eta ikasmaterialak erabili, hiztegia segapotoan kargatu, nonbaiten galdetu zalantzak, euskaraz zerbait irakurri, zerbait idatzi ere bai, euskaltegi edo zentroren batean ikastaro laburren bat egin, tailerren bat edo, doako ikastaroak bilatu... Posiblea da hau guztia une honetan, ezta?

Eta gu ultramodernook, PLE, ikaskuntza informala eta halakoak hemendik urte askotarako entelekiak bailiren, pentsatuaz interneteko webgune berri zoragarriren batek ekarriko dituela horiek guztiak (HABEri bonbila pizten zaionean akaso). Eta berton dugu uste dugun baino gehiago.

Ikas-paisaiarena gogoratu dut (ez dut ahaztu hobeto esanda). Eta ez da hori azken batean ikasteko ingurune soziala?  Ikasteko aukera ugari, eskuragarri eta norberak antolatzeko modukoak sustatzea eta eskaintzea? Ikaslea, irakaslea eta edukiaren arteko elkarreragina testuinguru, une, gune eta bide desberdinetatik jorratzea.

Eta Plistik dioen modura -erabat ados gure objektua den hizkuntza zein den eta zertarako ari garen jakinda- triangelu horri kubo itxura emanda, hiztunen komunitatearekiko elkarreragina gehitu, hau da, hizkuntza errealitatean erabiltzea ikasteko bidea eta gainera helburua ere badela aintzat hartzea. Ikasteko ingurune soziala emateko ezinbestekoa dela uste dut.

Baina muga batzuetatik harago joan behar da:

• Ikastea = ikastaroa = erakunde homologatua  ikuspegia.
• Ikaslea = matrikula ikuspegia
• Hausnarketa hau guztia teknologia kontuetara (teknologia = ordenagailua = internet = autoikaskuntza kateara hobeto esanda) soilik bideratzea.
• Ikasprozesuaren antolaketa = mailak = agiriak
• Irakaslea = irakaslea
• Ingurunea = ikastaldea / erakundea
• Helduen euskalduntze-alfabetatzea = euskaltegiak
• Euskaldunak = hori ez da gure ardura.
• Euskara = kontu sinbolikoa

Eta zer egin daiteke bada? Une honetan badira bideak, lehen aipatu ditugu batzuk. Baina horrez gain, esaterako:

• Ikasle eta irakasleen arteko komunikazio bide berriak ireki, ikastaroen mugetatik aparte. Adibidez, eta norberarengandik hastearren, euskara irakasle blogari-interneterook ikasi nahi dutenekiko kanalak jorratu.
• Ikasteko baliabideen bankuak hobetu, ugaldu eta ireki.
• Kontsultak eta aholkularitza puntualerako kanalak zabaldu.
• Euskaldun ez irakasleen ekarpenerako bideak jorratu. Ideia tonto baina interesgarri bat ingelesez.
• ...

Aukerak uste dugun baino eskurago daudela begitantzen zait.  Downes-ek dio errealitatea dela berrikuntzaren arerio nagusia. Baina orain esango nuke errealitateak berak dakarrela berrikuntza. Kontua da errealitatea ikusteko (edo ez ikusteko) erak daudela.

Irudia: e-Learning Interaction Matrix ( Jason Rhode).

Euskara "saltzeko"

Agian lerro hauek aproposagoak izango ziren duela pare bat aste, matrikulaldian bete-betean geundela. Hala ere, ez dut uste gaurkotasunik galdu dutenik.

Euskaltegira itzulita, pasa den hilabeteko ARGIA aldizkariak gainetik irakurtzen ari nintzela, Iñaki de Martinez de Luna-ren "Euskalgintzari eta gizarte mugimenduei" izeneko artilukua aurkitu dut 2.150. zenbakian.

Bertan gizarte mugimenduen krisiaz mintzo da Martinez de Luna, bizi dugun gizarte-aldaketa nabarmenaren isla gisa. Aldaketa hau, beste kontu batzuen artean, honetan nabarmentzen da: gizarte mailako ideal eta kezketatik, maila indibidualeko balore eta asmoetara iragan garela. Lehen gizateria zuzenago eta askeago baten aldeko lana eta esfortzua nagusi baziren, orain nor bere buruaz,orekaz ... kezkatzen da. Eta euskararen mundura itzulita,honako esaldi honekin burutzen du gogoeta:

"Euskararen aldeko aldarrikapena orain arte Euskal Herriaren izenean egin bada, gaur egun hizkuntza horrek gizabanakoari ekar liezaiokeen onuran ere oinarritu beharko da, aldarrikapena helburu kolektiboetatik, indibidualetara ere zabalduz."

Niri zer pentsatua eman dit, bai pertsona modura, bai irakasle modura. Bigarren arlo honi erreparatu nahiko nioke bereziki. Ba ote du honek guztiak eraginik gure zereginean? Izan behar ote du? Baiezkoan nago, nahiz eta oso argi ez ikusi zertan eta nola islatu behar den.

Zer ikusten diote euskarari?

Sergio Monge komunikazioan aditua aspaldiko ezaguna dugu Karrajuan eta blogosferan oro har. Ekarpen interesgarriak egin zizkigun ikasturte hasieran euskararen irudia eta euskaltegien publizitateaz, eta orduan zorretan utzi zigun hausnarketa plazaratu du egunotan taller d3 blogean. Bi artikuluotan hain zuzen ere:

• Euskara saltzeko estrategiak (II)
• Zergatik hartu behar dugu Euskara markatzat?

Ideia-ikuspegi berri bati bueltak ematen dabilkio Sergio: euskara marka bat da, komunikazioaren aldetik horrela ikusita galdera planteatzen da. Zer dio "euskara" markak? Zer ematen/ekartzen dio "publikoari"? Zer pertzepzio-ideia dabiltza haren inguruan?

Ikerketaren beharra (eta metodologia) planteatzen du azken batean. Aurriritzi, topiko, azaleko pertzepzio asko dabiltza akaso gaur egun, baina azterketa serio eta oinarrituen falta dago nonbait.

Baliteke. Bati entzun diogunetik zenbat bider atera dugu "jendeak dio..." edo "jendeak uste du..." bezalakorik?

Eta analisiarekin batera galdera benetan interesgarria: Zer "marka" nahi dugu euskararentzat?

Azken horretan ez dakit gauzak oso argi izango ote ditugun, baina guk neurri handi batean euskarara hurreratzen den publikoarekin harremanetan lan egiten dugunez pista asko eman ditzakegu hasierako analisi horretarako.

Gure ikasleek (inguruan bizi diren era guztietako pertsonak azken batean) zer ideia-pertzepzio daukate euskararekin? Zer sentimendu? Zelan ikusten dute euskara? Eta euskaldunok zelan ikusten gaituzte?

Sergiok tradizioa, abertzaletasuna eta zorrozkeria aipatu ditu. Beste batek bertokotasuna gehitu du. Nik neuk, geure ikuspegitik, akaso gehituko nuke identifikazioa, sozializazioa, idealizazioa... Ez dakit ba. 

Gogoeta interesgarria edozelan ere. Orain egiteko, edo, publizitatearen oporren ostean nahi baduzue.

PD. Oporretan zelan begiratzen diguten aztertzera dedikatu gaitezke.

Inkestatik zertzeladak

Ostiralean zabaldu zen IV. inkesta soziolinguistikoa. Datu eskean ibili ginen aurrekoan eta hemen datuetan behintzat badaukagu, 200 orrialdetik gora hain zuzen ere.

Ez dut datuen irakurketa zehatzik egin, baina guri dagokigunerako -badakizue, helduen eusakalduntze-alfabetatzea- interesgarria edo deigarri izan daitekeen zerbaiten bila ibili naiz. Zertzeladatxo batzuk.

Inkestan hiru bloke daude: gaitasuna, transmisioa eta erabilera. Lehenengo bietan jarri dut arreta gehien, eta Euskal Herri mailako datuetan gehien bat:

• Hizkuntza gaitasuna (201 orr.): elebiduna, elebidun hartzailea eta erdaldun elebakarra terminologia aurkitu dugu. Ehunekoetan 27, 15, 59 hurrenez hurren. Laurden bat euskalduna, erdia baino gehiago erdalduna eta, hartzaileen kopurua ez da handia honen arabera. Talde horrek izan beharko luke gure lehendabiziko xede-taldea beharbada. Elebidun bilakatzea nahi den jendarte baterako txikia iruditu zait talde hori hala ere. Erdaldunen eta euskaldunen artean ez dago koltxoi handirik nonbait.
• Elebidun hartzaileen kopurua bereziki handia da guri interesatzen zaigun adin-tarte batean, helduenean, hau da, 25 eta 50 urte bitartekoan. (204. orr.)
• Gaitasun erlatiboen datuak deigarriak egin zaizkit (205. orr.). Euskal elebidunak, elebidun orekatuak eta erdal elebiduen portzentaiak oso hurbil daude (30, 30, 40 ggb). Deigarria hau gehien bat: 10etik 4 baino ez dira errazago moldatzen erdaraz euskaraz baino?
• Transmisioa eta lehen hizkuntzaren datuei begira (209. orr.), elebidunen heren baten lehenengo hizkuntza ez da euskara izan (210. orr.). Hor kokatzen da gure lana nonbait:

Euskal Herriko 16 urtetik gorako elebidunen erdiak baino gehiagok (%58k) euskara izan du lehen hizkuntza, %11,8k euskara eta erdara eta ia herenak (%30,2k)erdara. Azken horiek euskaldun berriak dira eta eskolan edo euskaltegian ikasi dute eus-kara. EAEn eta Nafarroan, 16 urte edo gehiagoko elebidunen herena inguru dira eta gero eta pisu handiagoa hartzen ari dira. Iparraldean oraindik oso txikia da euskaldun berrien pisua. Izan ere, elebidunen %7,5 baino ez dira. Halere, kontuanhartu behar da duela hamar urte %3,9 zirela.

• Transmisio lana ari gara egiten, dudarik ez. Ez dakit hala ere elebidun euskaldundu horien artean zein den eskola eta euskaltegien meritua (biena batera ez denean). 213. orrialdean horren adierazleren bat eduki dezakegu adina aintzat hartuta:

Aldi berean, baina, lehen hizkuntza erdara izan arren, euskara ikasi eta gaur egunelebidun diren 200.987 pertsona daude. Horiexek euskararen irabaziak dira.

Euskara irabazi dutenak, euskaldun berriak alegia, 178.000 lagun dira EAEn (16urte edo gehiagoko biztanleriaren %10), 19.000 Nafarroan (16 urte edo gehiagoko biztanleriaren %4) eta 3.900 Iparraldean (16 urte edo gehiagoko biztanleriaren %2).

Adinaren arabera, alde esanguratsuak daude euskaldun berrien artean.Ehunekoa txikia da 50 urtetik gorakoan artean (%1,7 batez beste). Baina 50 urte baino gutxiago dituztenen artean, euskaldun berrien ehunekoa asko ari da hazten.Hazkundea EAEn gertatzen ari da bereziki.

• Bai, EAEn bereziki irabaziak daude helduen esparruan (25 eta 50 urte bitartekoan). Esan bezala, hor egongo da gure lanaren emaitzetako bat, nahastuta seguruenik. 

Azaleko begirada batean topatu ditudan lehenengo zertzeladak dira. Beharbada zuek irakurketa eta interpretazio landuagoa egin duzue.

Ez dakit inkesta honek behar besteko zehaztasunik ematen digun, baina uste dut gure sektorearen funtzioa eta lorpenez hausnartzen hasteko abiapuntua behintzat izan daitekeela. Zer diozue?

Loturak:

• Inkesta (pdf). Berria. (Beste bertsio bat Scribd-n)
• IV. Inkesta Soziolinguistikoaren emaitzak plazara (erabili.com)
• Lokartzeko motiborik ez (Berria)
• Euskara pauso sendoz ari da indarberritzen. Miren Azkarate (erabili.com)
• Gazteek duela hamabost urte baino gutxiago hitz egiten dute euskaraz (Berria)
• Erreferentziak Sareko Argian.

Erraztu

Aipamen interesgarriak batu ditugu gaur Atoanen, azkenengo biak gehien bat: Txerrak bidali digun Karmele Rotaetxeren hau bateko, eta Berrian zuzendariari bidalitako eskutitzetan irakurri dugun hau besteko.

Aipuez gain,  jatorrizko biak osorik irakurtzeko gomendagarri.

Karmele Rotaetxeri elkarrizketa egin diote El Paisen: "Euskara erraztu behar da erabilera ere errazteko". Euskaldun berri baten ikuspuntutik: 

toki gehiago egin beharko litzaieke bertan euskaldunberriei eta erdieuskaldunei, guk geuk ezagutzen ditugulako ondoen, jatorrizko euskaldunek baino askoz ere hobeto, euskararen benetako problemak.

Honako irtenbidea proposatzen du normalizazioari begira:

Euskararen kasuan, gaitzena gramatika da. Hori muga objektiboa da euskara ikasi nahi dutenentzat. Horrexegatik, beharbada apur bat erraztu beharko genuke irakasten den euskara, erabilera ere erraztearren. Zergatik derrigortu "diezaizkiokegu" eta horrelako formak ikastera, "ahal" aditza erabilita errazagoa baldin bada.

Hizkuntza bera, gramatika-edo, erraztu beharra dago. Oinarrizko euskara baten beharra aldarrikatu du Karmelek. Moreno Cabreraren "sesquilingüismo" ideia horretarantz hurbiltzen da akaso: hizkuntza oinarrizko gaitasuna, ohikoena eta hurbilena ulertzeko eta hartaz jarduteko adinakoxe.

Duda bat datorkit hala ere, "diezaizkiokegu", "gintzazkezue" eta enparauak dira euskararen zailtasun linguistiko nagusiak? Hizkuntza erabiltzea gehien galarazten dutenak? Lehengo egunean Berrian agertu zen Zakilixut-en hau ekartzeko tentaziori ezin eutsi izan diot.

Pili Carrascok bidali du gutuna (Berrikuntza, euskararekiko gorrotoa gelditzeko) Berriara. Euskaldun berria hau ere bai, ama eta, kontatu duena irakurririk, ikasle saiatu eta porrokatua. Azkenotan entzuten direnekin kezkatuta, euskara ikastea erakargarriago eta eskuragarriago egitea eskatzen digu euskaltzaleoi eta erakundeei:

Euskararen alde ludikoa berreskuratu behar dugu. Euskararen kontrako militantzia sustatzen ari gara irudimen falta dugulako.

Eta horretarako:

Belarriak eta begiak ireki, jendeari entzun eta zaharkituta dagoen helduen euskalduntzeko sistema hori irauli. Hori da behar dugun berrikuntza.

Hitz klabea bietan: erraztu. Euskara ikasteko eta erabilteko bideak erraztu. Estrategia bi, nahi badugu, baina antzeko eskakizuna euskaldun berri biren ahotik.

Azterketa sasoi honetan kezka. Benetan ari gara euskarara gerturatzea errazten?

Argazkia: Our direction, B Tal Flickr-en

Neuk bai honekin flipatu!!

Badakit batzuekin ez dagoela flipatzerik, baina egia esan behar dizuet guztiz harrituta, asaldatuta utzi nau gaurko El Correo-n argitaratutako artikulu honek: La ingenuidad va por barrios.

Gutxitan ikusi dut euskara mesprezatu, baztertu eta gutxiesten duen artikulurik. Non, eta El Correo ahalguztidunean; noiz, eta HPStik akordioak, kontsentsuak eta hitz onak esaten eta idazten hasi diren garai honetan.

Haserrealdi batekin konpon litekeela uste izango du bat baino gehiagok, baina ez dut uste hor bukatu beharko litzatekeenik. Nork, non, nola... ez daukat argi. Argi dagoena da, nire ustez, euskararen aldeko lobby potente bat eratzen jarraitu behar dugula.

Euskara berria

Xabier Mendiguren Elizegik Nire uste harroan blog berri(tu)an:

Aurrekoak irakurrita, badirudi euskalkiz hitz egitea dela ondo egiteko modu bakarra, eta itxi samarra baldin bada, hobeto. Baina ez. Pou anaiek (ez dakit izena nola duten ere, barka nazatela) euskaldun berriaren ahoskera tipikoa dute, Kutsidazutar guztien irribarrea pizteko moduko doinu horrekin, eta hala ere, egundoko soltura daukate hizketan, bixitasuna, abiada, zehaztasuna eta oparotasuna. Euskalduntze masiboaren ondorioz gure ondorengo guztiek horrela hitz egingo dutela hitz emango balidate, ni naizen talibantxo hau ez nintzateke izutuko; aitzitik, berehala izenpetuko nuke, hala izan dadin.