metodologia

Kaleidoskopioa

Begiratu, eta, zer ikusten dute nire begiek?

Hainbat itxuratan eta izarretan,

zafiroak, errubiak, topazioak.

Eta esmeraldak eta diamanteak,

eta amatistak, eta perlak,

eta nakarra, eta guztia, bat-batean!

Eskua mugitzearekin batera,

nire begiek zerbait berria ikusten dute.

(A. Izmailov, 1818ko uztaila)

Behinola, liburu baten izenburuarekin egin nuen topo. Gustura jarriko nizueke erreferentzia zuzena baina, tamalez, ez naiz aurkitzeko gai izan (barkatuko didazue zabarkeria). Gogoan daukat izenburu luzea zuela eta, bukatzeko, ezagutza kaleidoskopioa bezalakoa zela esaten zuela. Bueltaka eta bueltaka ibili natzaio ideia horri eta irudi politik sortu ez arren, hona pare bat burutazio.

David Brewsterrek asmatu zuen 1816an kaleidoskopioa eta ordudanik liluratu ditu zahar eta gazteak. Ez dakigu ezagutza noiz eta nola izan zen sortua baina honek ere etengabe liluratzen gaitu. Kaleidoskopioak ispiluak eta beirazko harri koloretsuak ditu osagarri. Horiek tutu baten barnean mugituz sortzen ditu irudi ikusgarriak. Modu berean, ezagutzak ere baditu bere ispiluak, beirazko harri koloretsuak eta etengabe hazten ari diren tutuak.

Gure euskara-ikaslearen ispiluak dira bere aurretiko ezagutza eta euskara hiztunen komunitatea (euskaltegia barne). Harrobi horretatik jasoko ditu harri koloretsuak eta sortuko ditu hainbat eta hainbat irudi desberdin.

Ispiluak aipatzean aurre-ezagutza aipatu dugu. Ezinbestekoa baita berau kontuan izatea eta beronen transferentzia pertsonalizatuan sakontzea. Batzuetan ahaztu egiten dugu hau eta modu jeneralistegian irakatsi nahi izaten diegu hizkuntza. Ispiluak aipatzean, halaber, euskara hiztunen komunitatea aipatu dugu. Batzuetan ahaztu egiten baitugu, interakzioa dela ezagutzaren funtsa eta interakzio honen murrizketak, uharte bihurtutako euskaltegiak, ez duela ezagutza behar beste akuilatzen.

Beirazko harri koloretsuez ere aritu gara. Ispiluek bikoizten edo hirukoizten dituzten berauen arteko elkar-hartzeak sortzen baitu irudia. Orain arteko teoria didaktiko guztiak saiatu dira harri horiek zein koloretakoak izan behar duten azaldu nahian: gramatikaren kolorekoak edo funtzioen kolorekoak edo sekuentzien kolorekoak edo … Txikitik handira (harritik irudira) aritu dira, baita handitik txikira ere (iruditik harrira). Syllabusak osatu dituzte… Azkenean, nire irudikoz, sarritan kolore bakarreko harriak eta irudi monokromoegiak osatu dituzte.

Kaledoskopioak, zorionez, ez du irudi bakarra edo irudi kopuru txikia sortzen. Badu kaos puntu bat. Eta hori ere komunikazioan onartu beharra dago. Helburua irudia bera baino gehiago sortzen duen liluran baitatza.

Baina irudi liluragarria sor dezan tutua mugitu beharra dago.

Begiratu, eta, zer ikusten dute nire begiek?

Hainbat itxuratan eta izarretan,

esmeraldak eta diamanteak.

Eta zafiroak, errubiak eta topazioak.

Eta nakarra eta amatistak.

Eta perlak, eta guztia, bat-batean!

Nire begiek zerbait berria ikusten dute,

eskua mugitzearekin batera.

Euskarak harri-bitxiak maileguan hartu beharra ere!

Irudia: Ode to Alex Grey. Egilea: Caneles. Lizentzia

Elipsiak

Lehengo egunean Bidaia intimoak filmaren estreinaldia komentatzen, halakoetan hutsune bat nabaritu ohi dudala esan nuen.

Badirudi euskara ikasteko prozesuaz hitz egiten denean prozesuaren beraren gorabeherak, sentsazioak eta egindakoak ez direla aipatzen askotan. "Elipsi" bat egiten dela iruditu zitzaidan.

Hitz hori geratu zait buruan, eta elipsi pare bat gehiagorekin akordatu ere bai.

• Txerrak lehengoan erreparatu zuen Patxi Baztarrikaren elkarrizketa batean. Transmisioa zelan lortzen da? galdearen erantzuna elipsi batean dagoela dirudi. Inork ez bide dio erantzun behar, esatearekin bakarrik denok jakingo dugu zer den alegia. Jeneralean "nola" galderak du elipsirako joera handiena.
• Hitz eliptiko bat aurkitu dudala uste dut: "landu". Inguruan behin eta berriz erabiltzen da berba hori: "konpletiboak landu", "argudio testuak landu", "autonomia landu", "euskal kultura landu", "motibazioa landu"... Berba gehiago behar ez duen hitza. Hura esatearekin prozesua automatikoki abiatzen da, buruan baino ez bada. Denok dakigu edozer zelan "lantzen" den.Lanketaren azken exekutorea den irakasleagandik hasita.

Elipsi hitza ez da euskarazko sinonimo hiztegietan agertzen. Tabua ez da esanahikidea orduan.

Irudia: Bilboko Moyua plaza (aka "eliptikoa"). svet-en argazkia Flickr-en. Lizentzia.

Idealizazioaz

Betidanik sinetsi izan dut utopiaren indarrean. Utopiak laguntzen digu aurrera jotzen; batzuetan, nahitaez, lurrera begiratu behar dugu estropezu ez egiteko, beste batzuetan, ordea, ostertzera begiratu beharko genuke norantz jo jakiteko; baina utopia eragilea izango bada, errealitatetik abiatua izan behar da, errealitatea idealizatzen duenak nekez egingo du bide, zail baita basamortuko espejismotik ura ateratzea.

Zertara dator hainbeste filozopia? Bada, begira, badirelako nire ustez okerreko urratsak emanarazten dizkiguten zenbait idealizazio. Gehiago badiren arren, ahalik eta modurik laburrenean (eta osatugabean, beraz) aipatuko ditut horietako bost.

1. idealizazioa: ikaslea.

Konstruktibismoak fokusa aldatu nahi du, ikaslea bihurtu ikas-prozesuaren gune, autonomian oinarritu. Eta gutako zenbaitzuk euskaltegietan ere horri jarraitu nahi izan diogu. Baina hori al da ikaslearen beraren espektatiba? Hori bere ikas-kultura? Kontuan izan behar dugu gureak ikasle helduak direla eta oso finkatua dutela txikitatik ikaskuntza eta irakaskuntzarekiko ikusmolde jakin bat. Izango al dugu indarrik errepresentazio hori guztia aldatuz euskara irakasteko?

2. idealizazioa: irakaslea.

Irakasleon maila profesionala apur bat idealizatuta dugula uste dut eta, horrez gain, ahalguztidunak izan behar dugula dirudi: konstruktibistak, 2.0, materialgileak, sare-sortzaileak… Finean, iruditzen zait dena bizkarrera etortzen zaigula. Soinean zazpi tresna zintzilik izateaz gain, musika jo eta dantzan egin behar duen ferietako musikariaren irudia datorkit gogora. Eta guk geuk ere sarritan uste dugu hori guztia egiteko gai garela, geurea dela ardura eta musika polita jotzen dugula, gainera. Bada, barkatu, baina ez. Azkenean, musikariari bezala gertatzen zaigu, zer edo zertxo dakigu denetik baina, apenas, ezer ere ez  taxuz (nik behintzat).  Nire ustetan,  irakasleak irakasle izan behar du; ez materialgile, informatiko, administrari eta abar.

3. idealizazioa: HEOK eta metodologia.

Metodologiarekin eta edukiarekin antzera gertatzen zaigu, Lope Agirre bezala beti El Doradoren bila gabiltzala, alegia. Ez dut nik esango  ez direla garrantzizkoak  baina sarritan berauen distirak itsutu egiten gaitu. Honi buruz ezer gutxi esango dut. Nahiko argigarria delakoan,  lehengo batean ATOAN-en ipinitako aipua besterik ez dut ekarriko hona:

Hezkuntzan egiten diren erreformek ikas-irakas praktikan duten eragina itsas zabalean ekaitzak izaten duenaren antzekoa da. Urrazala harrotzen eta nahasten dute baina hondaleak bare jarraitzen du (arre samar bada ere). Hezkuntza-politikak bata bestearen atzetik iragaten dira, aldaketa handien itxurak eginez... bitartean, urrazalaren azpian, bizitzak aurrera darraio eten handirik gabe.

— Cuban

4. idealizazioa: erakunde eragileak

Sarritan ahoa bete-bete egiten zaigu HABE eta honelako hitz tabuekin (nork esan eta nik!). Baina horiek ere ez dira ahalguztidunak, dauzkaten baliabideak dauzkate eta ez da beren gaitasuna eta eragina idealizatu behar.  Habe baino gehiago zutabe dira, goitik beherakoak alegia, baina etxea zutik mantentzeko beharrezkoak dira benetako habeak ere, zeharkakoak, eta horien bidez ez dugu etxea sendotzen asmatu. HABEk ez dizkigu gauza guztiak konponduko, ezin du, muga nabarmenak ditu. Eta gu ezin  gara beti etorriko denaren zain egon.

5. Idealizazioa: IKTak eta sarea.

IKTak erabilita badirudi modernoak garela, gazteagoak, beteta dugula berrikuntza beharra eta beste estatus bat lortzen dugula gainera. Honetan gabiltzanok, aldiz,  badakigu tresnak garrantzia daukala baina are garrantzitsuagoa dela berau nola erabiltzen den. Eta inguruetara begiratuta ezin, bada, oso pozik egon. Ikasle eta irakasle gutxi dira teknologia modu egoki eta berritzailean erabiltzen dutenak. Oso modu akritikoan, bide berriak bide zaharren paraleloan eraikitzen ari garen ustea dut. Gainera, euskal hiztunon sareak (ahalegin aipagarriak badira ere) bultzada garrantzitsua behar du ikaskuntzarako ere erakargarri eta sustatzaile izateko.

Nahikoa gaurkoz, ezkor samar ibili naizelako ustea dut, zenbait gauza behin eta berriz errepikatzen ditudan sentsazioa, beste hainbat gauza esan gabe geratu izanaren ezinegona. Berdin da. Ziur bainaiz hainbat eta hainbat iruzkin izanen direla mezu hau orekatuko dutenak (idealista al naiz?).

Irudia: If only it were that easy. Egilea: adamgreenfield (Flickr). Lizentzia.

Topaketa eta ekintza

Santurtziko Udal Euskaltegikoek ekarri digute albistea (eskerrak sarea baten batek animatzen duen): XVI Encuentro Práctico de Profesores ELE.

International House Barcelonak eta Difusion argitaletxeeak antolatuta, Bartzelonan abenduaren 14 eta 15ean. Gaztelania-irakasleei zuzendua, baina hizkuntzen irakaskuntzan dihardugunontzat gauza interesgarriak jorratzen dira.

Lehengo urteko topaketaren aipamena egin genuen aurreko batean, eta aurtengoan ere gauza interesgarriak eta ugari programan eta blogean.

Hitzaldietako bati erreparatu diot bereziki. Monique Denyer-en ¿Cuáles son exactamente los lazos entre el enfoque por tareas y el Marco Europeo?

Kezka dabil ELEren munduan Europako Markoak aldarrikatzen duen Ekintzara bideratutako ikuspegia dela eta. Hemen daukazue EEMko aipamena:

Hizketa-ekintzak hizkuntzaren jardueretan gauzatzen diren arren, gizarte-testuinguru zabalago baten osagai dira, eta testuinguru horrek berak ematen die esanahi osoa. “Atazez” mintzo gara, jardueretan gizabanako batek edo gehiagok beren gaitasun espezifikoak emaitza jakin bat lortzeko era estrategikoan erabiltzen dituztela adierazteko. Ekintzara bideratutako ikuspegiak, beraz, ezagutzaren, emozioen eta borondatearen baliabideak ere kontuan hartzen ditu, eta baita gizabanakoak gizarte-eragile den aldetik aplikatzen dituen gaitasun espezifiko guztiak ere. (EEM. 20. orr.)

Aurrekoan ekarri genuen zerbait hona, eta orain honelako galderak plazaratu ditu Moniquek:

¿Qué ocurre con el enfoque orientado a la acción que recomienda el Marco común europeo referencia? ¿Es este enfoque tan demoledor como parece o acaso se inscribe en la continuidad metodológica? ¿Tiene algún impacto en la determinación de los objetivos de enseñanza de idiomas? ¿Qué cambio conlleva en la elaboración de los currículums? ¿En qué modifica el contenido de los libros de textos? ¿Qué supone en la práctica diaria tanto para los profesores como para los alumnos? ¿Podemos seguir evaluando de la misma forma?

Zalantzak dabiltza beraz han. Gurean ez dakit.

Egia esanda guk halako topaketarik ere ez daukagu. Ezta bizitza sozial deitzen den hori egiteko ere.

Bartzelonaraino joan beharko da hemengo baten bat topatzeko? Edo Bartzelonatik baten bat ekarri haren inguruan batzeko?

PD: Encuentro Practico-ren webgunean aurreko urteetako materiala eta dokumentazioa dauzkazue eskuragai.

Galderak eta erantzunak

“Zazpi galderaz egunian, asko jakiten da astian”

Egunotan, ikasteko erabiltzen dudan Bloglinesi esker, Redes saioko pasarte labur baten berri izan dut eta ,egia esan, gogoan mamurka dabilkit. Onena ikustea izango duzue eta, ondoren, bideoaren barrunbeari egingo diogu begiratutxoa.

Hona pasarte honetan agertzen diren ideia nagusiak eta berauei buruzko komentariotxo bana.

Ezagutzaren igorpenean funtsatutako sistemak porrota eta frustrazioa ekarri ditu. Egungo sistema antzinako ideietan sustraituta dago, esperimentazioan eta hausnarketan oinarritutako ikasketa prozesu naturaletik urrun.

Ezaguna da paradigma berria irakaskuntzan baino gehiago ardazten dela ikaskuntzan. Eta ikasi eginez ikasten dela. Betiko adibidea jarriko dugu: auto-eskolakoa, alegia. Ziur nago zuetako edonork gidabaimena atera berritan baino hobeto gidatzen duela gaur egun , hau da, erabilerak ikasarazi dizuela. Baina zuetako zenbatek gaindituko luke azterketa teorikoa? Gutako zenbatek gaindituko luke selektibitatea?

Heziketa sistemak ikasle guztiek ahalik eta denbora laburrenean gauza berberak ikastea du helburu.

Guri ere honelako zerbait gertatzen zaigulakoan nago. Badakit hizkuntzen irakaskuntzan badirela zenbait eduki ikasle guztiek ikasi beharrekoak: mekanikaria ala medikua izan. Baina gure ikasleak hizkuntzaren erabilerarako prestatu nahi baditugu, pertsonalizazioari ere ekin beharko diogu. Ez dagigula gerta euskaltegietan ikasten denak bizitza errealean (norberaren lanean...) ezer gutxi balio izatea. Egun ikasle guztiak leku berera daraman trenaren bagoi bakarrean sartzen ditugun susmoa daukat.

Mende askotan ezer-gutxi aldatu da irakaskuntza.

Zalantza egin dut “gutxi aldatu da irakaskuntza” ala “gutxi aldatu da ikaskuntza” jartzearekin. Egia esan, biak ala biak dira gutxi aldatu direnak. Horretan irakasleona ere bada ardura, ezen ikaskuntza-irakaskuntza asimetrikoa planteatu baitugu etengabe, gure botereari, nagusitasunari, eutsi nahian.Batera ala bestera, gutxi aldatu da eskuarki. Berrehun urteotan lotan egondako irakaslea gure ikasgela batean sartuz gero, lasai asko hartuko luke klariona eta bere ezagutza igortzeari ekin. Ikasleak ere antzeko papera jokatuko lukeelakoan nago. Berdin gertatuko ote litzateke sendagile baten kasuan, adibidez?

Erantzuna da giltzarria (azterketak...) Gizarteak erantzuna lehenesten du (telebistako lehiaketak... adibide). Oraindik ere garrantzi handia ematen zaio memoriari. Baina honek ez du aurrerabiderik. Informazioaren gestioan makinek duten zeregina areagotu egingo da. Erantzunaren balioak gainbehera egingo du galderaren balioaren mesedetan.

Hauxe dugu bideoaren muina, tesia. Ukaezina da darabilgun sistemak erantzunari ematen diola sekulako garrantzia, produktuari prozesuaren kaltetan.Eta ez gainera edonolako erantzunari, erantzun konbergenteari (irakasleak edo programa informatikoak aurreikusitakoari), baizik. Erantzun dibergenteak (aurreikusi gabekoak, ataza irekiak...) paper txikiagoa du, besteak beste, sistemari giza-baliabide eta koste ekonomiko handiagoa ekartzen diolako.

Galderei dagokienez, sarritan, ebaluatzeko erabiltzen ditugu, ikasi beharrekoa ikasita dagoen baieztatzeko eta ez ikas-prozesuaren osagarri garrantzitsu lez (hausnarketarako...).

Egia da, azken urteotan galderok prozesuan txertatu ditugula gero eta gehiago, baina iruditzen zait ikasleengandik sor daitezen dinamikak abiatu beharrean, guk geuk edo ikasmaterialek egiten dituztela galdera horiek.

Kontu honetan, beraz, batetik, oreka handiagoa bilatzearen aldekoa naiz: galderen eta erantzunen artean, produktuaren eta prozesuaren artean, galdera konbergente eta dibergenteen artean. Eta bestetik, ikasleak berak galderak sor ditzan dinamikak sortu behar direlakoan nago.

Horiek horrela, kontuz ibili behar dugu penduluarekin; zaleak baikara ezkerretan zegoena eskumatan utzi eta desorekak sortzen. Nire ustetan egia da neurri batean bideoak dioena: burmuina baino biltegi hobeak izango dira ordenagailuak. Beraz, makinak hobekien egiten dakiena egin behar du eta gizakiak, berriz, informazioa pilatzen baino berau eskatzen, baloratzen, filtratzen eta erabiltzen jakin behar du (oraingoz horretan hobeak gara, zorionez).

Baina ideia orokor bezala egokia den honek hizkuntzaren ikaskuntzan baditu zenbait ñabardura. Ezen memoriarik gabe eta ezagutzarik gabe ezin baita hizkuntza erabili. Hizkuntza nolabait esatearren sistemaren barne-memorian dago .

Abokatu batek ez du ez dakit zenbat legeren formulazioa ikasi beharrik, ordenagailuak emango dio hori, beste trebetasun batzuk garatu beharko ditu dudarik gabe baina hizkuntza ikasle batek ezinbesteko du konpetentzien upela beteta izatea eta horretarako ezagutza eta memoria ezinbesteko izango ditu.

Adimen artifizialak heziketa ingurune berria ahalbideratuko du. Bertan esperientzia birtualak bizi ahal izango dira eta ikaskuntza praktikan oinarrituko da.

Badakit zuetako askorentzat zientzia-fikzio ukitua duela esaldi honek baina nik neuk ez dut zalantzarik. Horrela izango da eta ez luzera jota gainera (hor ditugu: Second Life, My world proiektua etab.). Gainera, honek ikaskuntza paradigma aldatzeko bide ez ezik, zenbait aukera berri eskainiko dizkigu hainbat arlotan (ikaskuntza kooperatiboan; ikaskuntza formalaren eta informalaren uztarduran; edukietan ez ezik, harremanetan oinarritutako ikaskuntzan...).

Adibide bakarra emango dizuet. Xabier Imaz ikasleak bere zaletasunei buruz aritzeko mintza-lagunak izan nahi ditu. Bere herrian, Sestaon, ez du txirrindularitzari buruz euskaraz aritzeko mintza-lagunik aurkitzen eta Second Lifera (jarri nahi duzuen izena) jo du. Bertan, Elgoibarreko eta Zornotzako lagun batekin aritzen da eta, gainera, igande honetarako ibilalditxoa ere prestatu dute. Hain ezinezkoa iruditzen al zaizue?

Beno, nahikoa da , bi minutu pasatxoko bideo batek bi ordu pasatxoko lana eskatu dit eta. Baina aizue, bidean ikasi egin dut, galderak egin dizkiot neure buruari eta erantzunak bilatzen saiatu naiz. Ez da gutxi. Banoa Xabier Imazekin bizikletaz ibilalditxoa egitera.

Lehenengo ametsa

Amets egin nuen bart.

Sisifo agertu zitzaidan, agure, ametsaren ertz batean, unaturik, euskal aditzaren harritzarra mendi tontorrera igo nahian. Ametsaren beste ertzean ere Sisifo, heldu, idazmenaren harritzarra mendi gailurrera igo nahian, neke. Ametsaren hirugarren ertzean berriro Sisifo, gazte, mendian gora zeraman harritzarrarekin komunikatu nahian, akituta.

Bat-batean ertz guztiak batu eta ametsa zatitu egin zitzaidan.

Lehenengo ametsa: metodologia

Xabier Imaz dugu protagonista. Tentuz dekoratutako euskaltegiko gela urdin batean Xabier eta euskaltegiko aholkulari panpox bat Xabierren behar komunikatiboak, konpetentzia maila eta ikasteko era aztertzen ari dira. Bi motatako beharrak antzeman dituzte: komunak (euskara ikasle guztiek dituztenak) eta berariazkoak (inguruak, lanak, ordura arteko ikas-prozesuak... eragindakoak. Xabierrek bere berezkoak dituenak, alegia). Horrekin batera, Europako Marko Osatua erabiliz konpetentzia maila B2ri dagokiona dela erabaki dute eta nola ikasten duen aztertu dute.

Aholkulariaren eta tutorearen garaia da. Xabierren kasua estudiatu eta ibilbide didaktikoa diseinatu diote (gero Xabierrekin berarekin adostu beharrekoa). Behar komunikatibo komunak asetzeko bere konpetentzia mailako beste ikasle batzuekin jardungo du gehienetan (era presentzialean edota on-line), eta berariazko behar komunikatiboetan trebatzeko egokitzapen kurrikularra egin diote: ataza espezifikoak, tailerrak, proiektuak...

Ametsean Xabierren aholkularia eta tutorea entzun ditut berbetan.

Tutorea: Hitz egin al diozu Xabierri ikaskuntza formala eta informala uztartzearen garrantziaz?

Aholk: Ez, datorren asteko bileran ekingo diogu horri. Ea zer asmo duen. Nire ustez, ondo etorriko litzaioke ikaskuntza informalaren garrantziaz jabetzea: interneteko jario kaotiko apur bat, bere zaletasunei lotua jakina, eta berbalaguna edo praktika-guneren bat, kirol elkarteren bat litzateke aproposena. Mendi-taldearekin dugu hitzarmena, ezta?

Tutorea: Baietzean nago.

Aholk: Hitz egingo dugu sakonago baina motibazio aldetik justutxo ikusi dut.

Tutorea: Ez kezkatu gehiegi horregatik. Iaz, Ataza Banku Berriarekin eta Tailerrekin aritu nintzen lanean eta zalantzarik gabe ikaslearen motibazioa areagotzen dute.

Aholk: Bai, ba! Ikasleari plusen bat eskaintzea garrantzitsua da eta. Hizkuntzan, hau da, tresnan, arreta guztia jarri beharrean, tresna hori erabiliz lor ditzakeen gauzetan jartzea, alegia.

Tutorea: Horixe da! Zein ondo pasatu zuten iaz ikasle batzuek Euskaltegi@ proiektuan, gainera egindako lana oso baliagarri suertatu zaigu guztioi. Bueno, Benito, gauzatxo batzuk prestatu beharra daukat, hiru aste barru egingo dugu ebaluazio bilera, ezta?

Aholk: Ondo da. Bitartean lantzean behin egingo diot begiratutxoa Xabierren jarraipen fitxari.

Oraingoan ametsak irakasle-gelara eraman nau. Bertan Xabierren tutorea ordenagailuarekin lanean ikusi dut. Ikasbilera jo du eta Ataza Banku Berrian "komunak" "B2" etiketak sakatu ditu eta hiru ataza berde eraman ditu Xabier Imaz ipintzen duen karpetara. Ondoren, "berariazkoak" "B2" "udaltzaingoa" sakatu eta beste ataza berde bi aukeratu ditu. Agendari egin dio orain begiratutxoa: Mendi Elkartearen telefonoa ageri da pantailan dir-dir...

Dir-dir, dardaraka ari den neoizko idazkunera egin du jauzi ametsak "Euskaltegi@" iragartzen dute ketchup kolorezko letrek...

Baina hau bigarren ametsa duzue eta Benitoren baimena izanez gero, hurrengo astean kontatuko dizuet, Sisiforen harritzarra baino astunagoa gerta ez nakizuen.

Ingelesa eta beste

Francisco Muñozen blogaren bidez artikulu hau topatu dut: ¿Por que los españoles no aprendemos a hablar ingles?. Meneame-n ere zabaldu da eztabaida. Hasiera baten gurearekin loturarik ez daukala pentsatu daiteke, baina azken baten Iberiar penintsulako biztanle askok ama-hizkuntza ez dauzkatenak ikasteko dauzkaten arazoez ari dira. Hegoaldean behintzat ez nuke esango hor esan direnetatik oso urrun gaudenik, gaztelania ama-hizkuntza daukagunnok behintzat. Betiko topiko-astakeria batzuk kenduta, aipatu/antzeman diren jarrera batzuk behintzat ezagunak egin zaizkit: hitz egiteko eta praktikazeko lotsa, beharrik gabe ezin ikasia, hizkuntza zaila izatearen ustea, pertsonaia publikoen eredu txarra, .... Egun baten ingeles irakasleak eta euskara irakasleok batuta antzerako pasadizoak aterako genituzkeela uste dut.

Albotik baino ez bada ere, beste gogoeta bat etorri zait hau irakurrita. Euskara bertoko hizkuntza dela etengabe aldarrikatzen dugu, geurea, hemengoa. Diskurtso maila afektiboan batez ere horrela zabaltzen dugu. Baina, maila teknikoan, hau da, klase-jarduera antolatzean, hurbiltasun tratamendu hori ematen diogu? Ikasleak askotan ez ote dauka ingelesa bezain urruneko hizkuntza ikasten duen sentsazioa? Geuk ere neurri baten ez dugu sarri errealitate hurbiletik urruntzen?

Lau kasurekin saiatuko naiz esan dudana ilustratzen:

• Lehenengoa ez dut esango konstatazioa denik, baina azkenotan kasu batzuk ikusi ditut. Gaztelania ez beste ama-hizkuntza daukaten eta euren herritik duela hamar urtetik behera etorritako batzuk ezagutu ditut (alemaniarrak, ingelesak, poloniarrak,...) euskara ikasi eta, hala iruditu zait niri behintzat, hemengoek baino zailtasun haindiagorik izan ez dutenak. Badakit hau ez dela berez esanguratsua eta ondorioak ateratzeko iturri sendoa, baina ilustratiboa da.
• Iñaki Gaminde hizkuntzalariari entzunda beste bat. Bilboko gaztelanian "zarama" hitza ezaguna izan da, edade batetik aurrerako bilbotar askok behintzat "zarama" eta "zaramero" hitzak ezagutu dituzte. Baina Bilboko euskaltegietan askotan "zakarrontzia" eta "zaborrontzia" berbak zabaldu dira "zarama"ren kaltean. Anekdota baino ez dirudi, oso kasu zehatza eta beharbada apur bat estututa ekarri dut. Nik jarrera baten ispilua dela susmatzen dut hala ere. Euskara sarritan mitologia afektibo baten kokatzen dugu, baina errealitatean suertatzen zaizkigun agerraldien aurrean ez dugu jakiten didaktikoki zelan jokatu.
• Niri aste honetan gertatutakoa. Irakasle pare batekin ikasleak bistan eta eskuan daukagun zerbait zelan egiten den azaltzeko gaiak eta gauzak topatzen. Mila ideia: argazki baten dagoena azaldu, arraultza zelan frijitzen den, .... kasu gehienak errealitatean berton erakusteko antzerkia edo egoera fortzatzea eskatzen dutenak, ikasleari zer eginean sartzeko oztopoak ekarriko dizkiotenak. Ahoz gora pentsatzen gabiltzala, mahai gainean mugikorrak dauzkagu... Ez du ba jendeak mugikorrean gauzak zelan egiten diren azaltzen aparatua eskuan darabiltela besteak entzun eta ikus dezan? Errezeloa eman digu aukera honek. Arruntegia. Tontakeria dela pentsatuko dute. Ez dugu materialik prestatu behar,... Euskara fikzioa egiteko baino ez dugu erabiliko akaso? Ala errealitatera ekartzeko geuk ere arazoak dauzkagu?
• Azkena neuk barik, Plisti-plastak azaldu du azken artikuluan. Bota duen galderak tak! egin duela uste dut. Dinosaurioa zelan egiten den ikusten duten umeak zertan dabiltza? Dinosaurioa egiten? Ingelesa ikasten? Gramatika lantzen? Seguruena, hizkuntzaren bidez zerbait ikasten. Hizkuntza hori zein da? Errealitatera ekartzen duguna.

Ez dakit beste inork inoiz honetaz pentsatu duen. HABEren formazio bideoen bildumako ale baten antzeko kontu bat plazaratzen entzun nion Ernesto Matin Perisi aspaldi. Martzianoen hizkuntaz ziharduen hark.

Ikusten duzuenez momentuko gogoeta izan da, gauza bat ikusita gogora etortzen diren hariekin osatuta, ez dogmarako sententzia inola ere. Pentsatzen eta komentatzen hasteko atxakia besterik ez.

Autoelikadura

Ricardo Gomezen Filoblogia blog bikainean aipu hau irakurri dut hemen interneteko euskarazko blogak eta albistegiak direla eta:

...nolanahi ere, honezkero nabari zaio mota honetako beste gune orokorrei ere egotzi zaien "arazoa": azken batean, ez dira hain "orokorrak eta aski makurtuta daude teknologia, informatika, internet eta, oro har, ziber-ixa gaietara. Ez diot hori ona ala txarra den; horrelaxe gertatzen dela, besterik ez.

Egunotan neuk ere eduki dudan sentsazioa ere izan da. IKTak, blogak, web 2.0. gora eta behera, eta azken baten forman geratzen ari garen begitanzioa. Eduki nagusia teknologia bera sarritan eta beste arlo batzuetan, hezkuntza, hizkuntza edo gure kasuan bezala euskalduntze-alfabetatzea, software sozialaren aplikazioak autoelikatzeko joera nabarmena.
Duela urte batzuk, gurean teknologia berriak eta informatika gehien bat zabaltzen hasi zenean lankide batek esanekoa etorri zait akordura: "Aurrerapauso metodologiko hauetariko asko atzerapauso metodologiko ez ote diren nago".