irakaskuntza

Tituluak eta oinarrizko kit-ak

Tituluez eta agiriez gero eta gehiago egiten da berba mundu honetan: euskara-agiriak, unibertsitate-agiriak, 1. maila, 2. maila, 3.maila. EGA, 4.maila, baliokidetzak eta baliogabekidetzak. Eta tituluak ez direnean, dirua mintzagai, diru-falta, jakina, baina hori beste kontu bat da.

Eta tituluen harira, euskara-irakasle lanetan hasteko behar diren titulazioen harira hain zuzen, egunotan Berrian agertu den polemika batek utzi nau apur bat harrituta, eta etsita ere bai.

Josu Gotzon Landeta irakasleak lehengo larunbatean Euskal Filologia mespretxuaren putzuan artikulua bota zuen. Haren ustez euskal filologiako litzentziaturak ez du behar lukeen besteko baliorik hartzen hanbat postutarako merituen artean. Euskara irakasle izateko hain zuzen ere, 4.mailaren azpitik, edo beste edozein unibertsitate-tituluren parean geratzen dela. Aspaldiko kontua.

ingurura begiratu eta esan diezadatela zelan den posible euskaltegi, ikastetxe edo instituzio publiko batean Euskal Filologia karreraren gainetik EGA titulua eta Laugarren Profila lehenestea

Horren ondorioz irakasten den euskararen kalitateaz egiten dituen gogoetak eta bota dituen argudioak apur bat muturrekoak iruditu zaizkit, gehiegizko terminoren bat ere bai.

Bitartean, hona hemen euskal filologoa, burokraziak salduta eta lan merkatuan galduta, erretolika euskañola duen edozein beharginek ordezkaturik, zeintzuk eta hizkuntza pobre eta ezegokia haien atzaparretan jausten diren ikasle koitaduei kutsatzen dieten horiek.

Sestaoko Udal Euskalteko Luis Astorkiak erantzun dio gaur Berrian bertan. Minduta eta hark ere gogor baina sarkasmoarekin filologoen interesaz eta egokitasunaz, eta esperientziaren balioaz bota digu zeharkako mezua:

Denoi egokitu zaigu zelan edo halango zehar-kalteren bat jasatea, baina zeuk itxaron ezazu, eta eduki ezazu pazientzia eta eroapena, nire moduko «ikasle-kutsatzaileok» laster hartuko dugu-eta erretiroa.

Eta, esan dudan legez, apur bat harrituta geratu naiz, polemikagatik beragatik eta hartu duen tonuagatik. Pentsatzen hemen tituluez ari garela eta ez diogula heldu honen ostean dagoen muinari, geure esparruan behintzat.

Euskaltegietan irakasle jarduteko (homologazioa izateko hobeto esanda), unibertsitate-titulua eta euskara titulua behar dira. Diplomatura mailako unibertsitate-titulua eta EGA edo 3. mailaren pareko euskara-titulua (4. mailaren eskakizuna noraino hasi den ez nuke jakingo esaten). Horrela da, bai.

Baina non karajo ikasten da jende helduari euskara irakasten? Nork eskaintzen du prestakuntza hori? Hizkuntza aztertzen, ikertzen eta hari ebakuntzak egiten ikasteko lekuak egongo dira akaso, baina, auto baten tripak ezagutzeak gidatzeko baimenik ematen ez duen moduan, hizkuntzaren ezagutzak ez du zertan eman beste inori hura ikastarazteko dohairik.

Eta datorren astean beharbada hasiko dira filologo, biologo, antropologo eta urologo batzuk lanean inon horretarako titulurik ematen ez den "logia" batean. Sestaoko Luisek esan duen modura, ibilian-ibilian derrigor ikasi behar den arte batean. Eta intrusismoagatik ez da kexarik egongo, hemen hasieran denok izan gara intrusoak eta.

Deigarriena da inor gutxi kezkatzen dela honegatik. Tituluak gora eta tituluak behera bai, baten baten buruko mina izango da akaso titulu-eskakizunak Boloniara egokitzea edo, baina oihan honetan galtzeko oinarrizko kit-a emateko kezka gutxi, eta zaila da horrela oihanean ibiltzeari gustua hartzea.

Euskara irakasleak

Titulua ikusita igoal pentsatu duzue atzera natorrela Euskara Irakasleak sare-foroaren publizitatea egitera. Ez (beno, publizitate apur bat beti egin behar da), momentuko kezkatxoa besterik ez.

Klaserako baliabideak atalean egunotan beste hizkuntzen irakaskuntzarako baliabide biren berri eman dut: ingelesezko Teaching English eta Kataluniako Parla.cat. Bietan irakasleentzako baliabideak sareratzeko eta partekatzeko guneak atondu dira, eta gauza batek eman dit arreta: kolektibo batean zentratuta egon arren (ingeles irakasle ez natiboak eta bigarren hezkuntzakoak batean, eta helduen irakasleak bestean), irekita uzten dute biek esparrua.

Gurean, berriz, sentsazioa izaten dut sarri harresi handiak daudela irakasle kolektibo desberdinen artean: euskaltegiak, hezkuntza, hizkuntz-eskolak... Baita kolektibo horien barruan ere: administrazioak, euskaltegi sareak, eskola sareak...

Egia esanda, ez dago euskara irakasleentzako gune eta proiektu askorik sarean (saretik kanpo ere ez nuke esango asko direnik), baina era berean kolektibo guztia batera kontsideratzen duenik ez datorkit gogora (Euskara Irakasleak ez bada, publizitatea berriro).

Ez dakit, momentuko kezka tontoa baino ez da akaso, baina iruditzen zait -teorian behintzat- batzen gaituena banatzen gaituena baino gehiago dela. Ala ez?

"El euskaltegi" aztertuta

Badakizue Karraju honetatik gustatzen zaigula euskararen inguruko kontuetatik harago hizkuntzaren irakaskuntzarekin lotura duten kontu eta pertsonei jarraipena, eta ahal bada, haiekin harremana izatea. Horrela bada, gure lagunen artean ELE edo gaztelaniaren irakaskuntzan dabilen jendea ere badugu, bi (hurbilenak) aipatzearren :Ibilbideako Iñaki edo Tres Tizaseko laukotea adibidez. Ekarpen eta ideia interesgarrien iturri ditugu bi hauek eta beste hainbeste.

Tres Tizasekoek hain zuzen ere, sorpresatxoa eman digute aste honetan. Aspaldian zabaldu zuten "Te cedo la palabra"  txokotxoa, hor "erresidenteak" ez diren blogariak gonbidatzen dituzte lantzean behin, eta aste honetan gonbidatu benetan interesgarria ekarri digute: Leonor Quintana.

Leonor gaztelania irakaslea dugu, Grezian dihardu, eta ELEren (gaztelaniaren irakaskuntza) munduan interneteko saltsero bizienetako bat da. Bere blogetik aparte, TodoEle eta Comunidad Todoeleko sustatzaile eta partaide aktibo dugu, eta beste hainbat salsatan ere badabil.

Eta Leonorrek proposamen benetan bitxia ekarri digu Tres Tizasera. Vaya Semanitako "Euskaltegi" sortako sketch batetik behaketa-azterketa didaktikoa egin digu. Gauza batzuk ikusi ditu Leonorrek esketx horretan. Azpimarragarriena nire ustez, gogoeta didaktikoa bistan eta eskura ditugun elementu kotidianoetatik ere abiatu daitekeela erakustea izan da. Ariketa interesgarria izan da eta ezin izan dut hona ekartzeko tentazioari eutsi. Beraz, Leonorren beraren baimenarekin (mila esker, gracias, ευχαριστώ) artikulua itzuli eta hemen duzue:

Oso dibertigarria da ETBren bideo hau, H2ko ikasle eta irakasleentzat batez ere. Baina jo dezagun hau benetako klasea dela... Zer esan genezake?

1. H1 edo H2 klaseko hizkuntza bezala erabiltzea. Andereñok H1 (gaztelania) baino ez du erabiltzen, gehiegi eta sobera, kasu honetan arrazoiek ez daukate zer ikusirik metodologiarekin, telebistarekin baino, bistan dago. H1en erabilera, duda barik, faktore askoren menpe dago, helburuak eta programa betetzeko denbora besteak beste, eta askotan komenigarria ere izan daiteke, baina nire ustez ahalik eta gehien mugatzen ahalegindu beharko genuke. Comunidad Todoelen horri buruzko eztabaida bat dago eta bisitatzea gomendatzen dizuet bide batez.

2. Afektibitatearen garrantzia ikaskuntzan. Alfredo eta Edorta ikasteko motibazioaren bi muturren ereduak dira. Ikasleak animatzea irakaslearen lanaren partea dela uste dut, baina aldi berean ikastaldean oreka mantendu behar da, inork geure arreta monopolizatu gabe, horretarako guztien parte-hartzea ahalbidetzen duten teknikak beharko genituzke, talde-lana bezala. Era berean ikasleen adina, izaera eta ikasteari buruz hark dituen ideiak errespetatu behar dira, inor baztertuta eta lekuz kanpo sentiarazi gabe, Alfredo bezala. Aukera eman behar zaie guzti-guztiei, eta ez ideia pedagogiko ultraberritzaileei neofitoaren grinarekin itsu-itsu eutsi.

3. Errorearen trataera. Hizkuntzen irakaskuntzan berebizikoa da ikasleari ulertaraztea errorea oso produktiboa dela eta arriskurik hartzen ez duenak gutxi ikasiko duela. Hala ere, zeintzuk errore zuzenduko ditugun ikusi behar da, eta, batez ere, nola zuzendu. Kontrakoa pentsatu daitekeen arren, neure esperientziak diost helduak sentiberagoak direla honetan. Nik neuk kezka berezia dut, nahi dut ikaslea erroreaz konturatzea, baina ez dut honekin larritzerik nahi, eta aldi berean, arduratzen nau erroreok hasierako etapetan arretarik ez emateagatik fosilizatzea, horretarako moduak aurkitzea da nire kezka.

4. Agindutako atazen egokitasuna. Dudarik gabe, irakasle ona ikasleekin arduratzen da, baina era berean arduratzen da ikasleari ataza bat eman baino lehen hura egiteko beharko dituen informazioa eta ereduak ematen. Nola emango dizkiogu orduan, edozein gai eta mailatan, egiteko moduan ez dagoen lanak? Baina, kontuz! Ez gaitezen kontrako muturrean eror, eta ez dezagun ikaslearen gaitasuna gutxietsi.

Bufa! Irakastea konplexua da benetan eta zuen esperientziak eta ikuspuntuak ere ezagutu nahi nituzke. Nik bideoa ikusi ondoren neure gogoetak kontatu baino ez dizuet egin.

Leonorren analisiari gehitzekorik? Zer diozue?

VSko sketch batetik hau ateratzen badugu, benetako klase batetik zer ez genuke aterako? Ezta?

Lotura: Leonor Quintana: Comunidad Todoele (Tres Tizas)

Euskara-irakasleen Didakteka

[Euskara-irakaslearen Didakteka - Santurtziko Udal Euskaltegia]

Aspaldian komentatu genuen eta Santurtziko Udal Euskaltegikoek aste honetan egin dute inaugurazio ofiziala: Euskara-irakasleen Didakteka.

Didaktika eta irakaskuntzaren inguruko testuen bilduma da (bai, didaktikarion teoria-txapa-psikolasto horiek guztiak). SUEkoen asmoa era guztietako materialak guztion eskura uztea da, eta wiki erara publikatu dituzte testuok.

Wikian antolatuta, proiektua irekita dago guztion parte-hartzera, eta halaxe bota digute gonbidapena guztioi Didakteka osatzera:

Didakteka proiektu irekia da eta parte hartu nahi duten guztiei zabalik dago: dagoeneko eskura dauden artikuluak handituz, zuzenduz edo beste dokumentu batzuk sortuz.

Osatu ez ezik, materialak erabili eta zabaltzeko aukera ere eman digute CC-BY litzentziapean jarrita.

Ideia ona, duda barik, eta gutxien-gutxienik konpartitzeagatik eskerrak ematea merezi duena.

Eta norberak aportatzea ere bai. Animatuko gara? Hasteko Karrajuan fundamentuzko zerbait aurkitzen baduzue (neureen artean kostako da), beldur barik eroan ahal duzue Didaktekara.

• Euskara-irakasleen Didakteka.

Galderak eta erantzunak

“Zazpi galderaz egunian, asko jakiten da astian”

Egunotan, ikasteko erabiltzen dudan Bloglinesi esker, Redes saioko pasarte labur baten berri izan dut eta ,egia esan, gogoan mamurka dabilkit. Onena ikustea izango duzue eta, ondoren, bideoaren barrunbeari egingo diogu begiratutxoa.

Hona pasarte honetan agertzen diren ideia nagusiak eta berauei buruzko komentariotxo bana.

Ezagutzaren igorpenean funtsatutako sistemak porrota eta frustrazioa ekarri ditu. Egungo sistema antzinako ideietan sustraituta dago, esperimentazioan eta hausnarketan oinarritutako ikasketa prozesu naturaletik urrun.

Ezaguna da paradigma berria irakaskuntzan baino gehiago ardazten dela ikaskuntzan. Eta ikasi eginez ikasten dela. Betiko adibidea jarriko dugu: auto-eskolakoa, alegia. Ziur nago zuetako edonork gidabaimena atera berritan baino hobeto gidatzen duela gaur egun , hau da, erabilerak ikasarazi dizuela. Baina zuetako zenbatek gaindituko luke azterketa teorikoa? Gutako zenbatek gaindituko luke selektibitatea?

Heziketa sistemak ikasle guztiek ahalik eta denbora laburrenean gauza berberak ikastea du helburu.

Guri ere honelako zerbait gertatzen zaigulakoan nago. Badakit hizkuntzen irakaskuntzan badirela zenbait eduki ikasle guztiek ikasi beharrekoak: mekanikaria ala medikua izan. Baina gure ikasleak hizkuntzaren erabilerarako prestatu nahi baditugu, pertsonalizazioari ere ekin beharko diogu. Ez dagigula gerta euskaltegietan ikasten denak bizitza errealean (norberaren lanean...) ezer gutxi balio izatea. Egun ikasle guztiak leku berera daraman trenaren bagoi bakarrean sartzen ditugun susmoa daukat.

Mende askotan ezer-gutxi aldatu da irakaskuntza.

Zalantza egin dut “gutxi aldatu da irakaskuntza” ala “gutxi aldatu da ikaskuntza” jartzearekin. Egia esan, biak ala biak dira gutxi aldatu direnak. Horretan irakasleona ere bada ardura, ezen ikaskuntza-irakaskuntza asimetrikoa planteatu baitugu etengabe, gure botereari, nagusitasunari, eutsi nahian.Batera ala bestera, gutxi aldatu da eskuarki. Berrehun urteotan lotan egondako irakaslea gure ikasgela batean sartuz gero, lasai asko hartuko luke klariona eta bere ezagutza igortzeari ekin. Ikasleak ere antzeko papera jokatuko lukeelakoan nago. Berdin gertatuko ote litzateke sendagile baten kasuan, adibidez?

Erantzuna da giltzarria (azterketak...) Gizarteak erantzuna lehenesten du (telebistako lehiaketak... adibide). Oraindik ere garrantzi handia ematen zaio memoriari. Baina honek ez du aurrerabiderik. Informazioaren gestioan makinek duten zeregina areagotu egingo da. Erantzunaren balioak gainbehera egingo du galderaren balioaren mesedetan.

Hauxe dugu bideoaren muina, tesia. Ukaezina da darabilgun sistemak erantzunari ematen diola sekulako garrantzia, produktuari prozesuaren kaltetan.Eta ez gainera edonolako erantzunari, erantzun konbergenteari (irakasleak edo programa informatikoak aurreikusitakoari), baizik. Erantzun dibergenteak (aurreikusi gabekoak, ataza irekiak...) paper txikiagoa du, besteak beste, sistemari giza-baliabide eta koste ekonomiko handiagoa ekartzen diolako.

Galderei dagokienez, sarritan, ebaluatzeko erabiltzen ditugu, ikasi beharrekoa ikasita dagoen baieztatzeko eta ez ikas-prozesuaren osagarri garrantzitsu lez (hausnarketarako...).

Egia da, azken urteotan galderok prozesuan txertatu ditugula gero eta gehiago, baina iruditzen zait ikasleengandik sor daitezen dinamikak abiatu beharrean, guk geuk edo ikasmaterialek egiten dituztela galdera horiek.

Kontu honetan, beraz, batetik, oreka handiagoa bilatzearen aldekoa naiz: galderen eta erantzunen artean, produktuaren eta prozesuaren artean, galdera konbergente eta dibergenteen artean. Eta bestetik, ikasleak berak galderak sor ditzan dinamikak sortu behar direlakoan nago.

Horiek horrela, kontuz ibili behar dugu penduluarekin; zaleak baikara ezkerretan zegoena eskumatan utzi eta desorekak sortzen. Nire ustetan egia da neurri batean bideoak dioena: burmuina baino biltegi hobeak izango dira ordenagailuak. Beraz, makinak hobekien egiten dakiena egin behar du eta gizakiak, berriz, informazioa pilatzen baino berau eskatzen, baloratzen, filtratzen eta erabiltzen jakin behar du (oraingoz horretan hobeak gara, zorionez).

Baina ideia orokor bezala egokia den honek hizkuntzaren ikaskuntzan baditu zenbait ñabardura. Ezen memoriarik gabe eta ezagutzarik gabe ezin baita hizkuntza erabili. Hizkuntza nolabait esatearren sistemaren barne-memorian dago .

Abokatu batek ez du ez dakit zenbat legeren formulazioa ikasi beharrik, ordenagailuak emango dio hori, beste trebetasun batzuk garatu beharko ditu dudarik gabe baina hizkuntza ikasle batek ezinbesteko du konpetentzien upela beteta izatea eta horretarako ezagutza eta memoria ezinbesteko izango ditu.

Adimen artifizialak heziketa ingurune berria ahalbideratuko du. Bertan esperientzia birtualak bizi ahal izango dira eta ikaskuntza praktikan oinarrituko da.

Badakit zuetako askorentzat zientzia-fikzio ukitua duela esaldi honek baina nik neuk ez dut zalantzarik. Horrela izango da eta ez luzera jota gainera (hor ditugu: Second Life, My world proiektua etab.). Gainera, honek ikaskuntza paradigma aldatzeko bide ez ezik, zenbait aukera berri eskainiko dizkigu hainbat arlotan (ikaskuntza kooperatiboan; ikaskuntza formalaren eta informalaren uztarduran; edukietan ez ezik, harremanetan oinarritutako ikaskuntzan...).

Adibide bakarra emango dizuet. Xabier Imaz ikasleak bere zaletasunei buruz aritzeko mintza-lagunak izan nahi ditu. Bere herrian, Sestaon, ez du txirrindularitzari buruz euskaraz aritzeko mintza-lagunik aurkitzen eta Second Lifera (jarri nahi duzuen izena) jo du. Bertan, Elgoibarreko eta Zornotzako lagun batekin aritzen da eta, gainera, igande honetarako ibilalditxoa ere prestatu dute. Hain ezinezkoa iruditzen al zaizue?

Beno, nahikoa da , bi minutu pasatxoko bideo batek bi ordu pasatxoko lana eskatu dit eta. Baina aizue, bidean ikasi egin dut, galderak egin dizkiot neure buruari eta erantzunak bilatzen saiatu naiz. Ez da gutxi. Banoa Xabier Imazekin bizikletaz ibilalditxoa egitera.

Lehenengo ametsa

Amets egin nuen bart.

Sisifo agertu zitzaidan, agure, ametsaren ertz batean, unaturik, euskal aditzaren harritzarra mendi tontorrera igo nahian. Ametsaren beste ertzean ere Sisifo, heldu, idazmenaren harritzarra mendi gailurrera igo nahian, neke. Ametsaren hirugarren ertzean berriro Sisifo, gazte, mendian gora zeraman harritzarrarekin komunikatu nahian, akituta.

Bat-batean ertz guztiak batu eta ametsa zatitu egin zitzaidan.

Lehenengo ametsa: metodologia

Xabier Imaz dugu protagonista. Tentuz dekoratutako euskaltegiko gela urdin batean Xabier eta euskaltegiko aholkulari panpox bat Xabierren behar komunikatiboak, konpetentzia maila eta ikasteko era aztertzen ari dira. Bi motatako beharrak antzeman dituzte: komunak (euskara ikasle guztiek dituztenak) eta berariazkoak (inguruak, lanak, ordura arteko ikas-prozesuak... eragindakoak. Xabierrek bere berezkoak dituenak, alegia). Horrekin batera, Europako Marko Osatua erabiliz konpetentzia maila B2ri dagokiona dela erabaki dute eta nola ikasten duen aztertu dute.

Aholkulariaren eta tutorearen garaia da. Xabierren kasua estudiatu eta ibilbide didaktikoa diseinatu diote (gero Xabierrekin berarekin adostu beharrekoa). Behar komunikatibo komunak asetzeko bere konpetentzia mailako beste ikasle batzuekin jardungo du gehienetan (era presentzialean edota on-line), eta berariazko behar komunikatiboetan trebatzeko egokitzapen kurrikularra egin diote: ataza espezifikoak, tailerrak, proiektuak...

Ametsean Xabierren aholkularia eta tutorea entzun ditut berbetan.

Tutorea: Hitz egin al diozu Xabierri ikaskuntza formala eta informala uztartzearen garrantziaz?

Aholk: Ez, datorren asteko bileran ekingo diogu horri. Ea zer asmo duen. Nire ustez, ondo etorriko litzaioke ikaskuntza informalaren garrantziaz jabetzea: interneteko jario kaotiko apur bat, bere zaletasunei lotua jakina, eta berbalaguna edo praktika-guneren bat, kirol elkarteren bat litzateke aproposena. Mendi-taldearekin dugu hitzarmena, ezta?

Tutorea: Baietzean nago.

Aholk: Hitz egingo dugu sakonago baina motibazio aldetik justutxo ikusi dut.

Tutorea: Ez kezkatu gehiegi horregatik. Iaz, Ataza Banku Berriarekin eta Tailerrekin aritu nintzen lanean eta zalantzarik gabe ikaslearen motibazioa areagotzen dute.

Aholk: Bai, ba! Ikasleari plusen bat eskaintzea garrantzitsua da eta. Hizkuntzan, hau da, tresnan, arreta guztia jarri beharrean, tresna hori erabiliz lor ditzakeen gauzetan jartzea, alegia.

Tutorea: Horixe da! Zein ondo pasatu zuten iaz ikasle batzuek Euskaltegi@ proiektuan, gainera egindako lana oso baliagarri suertatu zaigu guztioi. Bueno, Benito, gauzatxo batzuk prestatu beharra daukat, hiru aste barru egingo dugu ebaluazio bilera, ezta?

Aholk: Ondo da. Bitartean lantzean behin egingo diot begiratutxoa Xabierren jarraipen fitxari.

Oraingoan ametsak irakasle-gelara eraman nau. Bertan Xabierren tutorea ordenagailuarekin lanean ikusi dut. Ikasbilera jo du eta Ataza Banku Berrian "komunak" "B2" etiketak sakatu ditu eta hiru ataza berde eraman ditu Xabier Imaz ipintzen duen karpetara. Ondoren, "berariazkoak" "B2" "udaltzaingoa" sakatu eta beste ataza berde bi aukeratu ditu. Agendari egin dio orain begiratutxoa: Mendi Elkartearen telefonoa ageri da pantailan dir-dir...

Dir-dir, dardaraka ari den neoizko idazkunera egin du jauzi ametsak "Euskaltegi@" iragartzen dute ketchup kolorezko letrek...

Baina hau bigarren ametsa duzue eta Benitoren baimena izanez gero, hurrengo astean kontatuko dizuet, Sisiforen harritzarra baino astunagoa gerta ez nakizuen.