didaktika

NNN zapaltzailea

Lehengo egunean Jon Urruxulegik euskaltegi mota berria antolatzeko proposamena egin zuen Berrian, Euskal Estatua izeneko artikuluan hain zuzen ere. Joxe Manuel Odriozolak izenburu berarekin plazaratu zuen gutunean jorratu zuen haritik tiratzen du Urruxulegik: euskal estatua eraikitzeko orduan euskarari zer balio-pisu ematen dioten alderdiek eta politikariek, euskal subjektu nuklearra...

Jonek hain zuzen ere, euskal subjektu nuklear hori eraikitzen laguntzeko modu bat proposatzen du: hutsik dauden herriak "euskaltegi" bihurtzea, euskaraz funtzionatu eta biziko liratekeen entitate lokal berriak, barnetegi modura ere funtzionatu dezaketenak...

Inoiz entzun dut halako proposamenik, hustutako herriak euskaldunekin berpopulatzea eta hala. Proposamena bitxia behintzat bada, baina ez naiz hasiko hura aztertzen. Jonek balizko euskaltegi hori deskribatzeko pasarte honetan azpimarratutakoak eman dit atentzioa:

Subentzio beharrik gabeko euskaltegi librea, idealismoaren habia, Nor-Nori-Nork sistema zigortzailerik gabeko eskola liberatzailea, euskaraz bizi leloaren praktika sozio-linguistiko plastikoa, kibutz euskaldun ez estatala, naturaren kodigoaren erresuma, euskal herria litzatekeen euskaltegia litzateke horrelako bat. Zergatik ez martxan jarri?

NNN, alde batetik euskalduntze-alfabetatzearen ikur bihurtuta (bai, Gozategiren kantua), bestetik sistema zapaltzaile baten ikurra, askatasunaren ukatzaile omen. Eta ez dakit ba, muturretik muturrerako bidaian ez ote gabiltzan..

Gogoratu dut duela hilabete batzuk Gontzal Fontanedaren Euskal Euskara liburuaz ari ginela, Gontzalen aipu hau:

Gero azaldu zen nor-nori-nork, Elvira Zipitriaren bidez. Estibalizko priorea bere ikaslea zen, nire adiskidea eta liburuxka bat idatzi zuen: Nor-nori-nork el secreto del verbo vasco.

NNN, euskal aditzaren paradigmak sailkatzeko terminologia hori, ez zuen zapaltzaile batek sortu antza, ikastola eta gau-eskoletan ziharduten irakasleek baino, frankismoaren sasoi gogorrean. Seguruenik gainera, asmo bakarra zuten orduan euskara ikasten eta alfabetatzen saiatzen ziren animosoei hizkuntzaren forma ulertu eta buruan eskemak egiteko lagungarri bat eskaintzea. Euskara ikasi eta, ondorioz, erabiltzeko tresna bat.

Ausartegia izatea da akaso, baina ikas-estrategia ez genioke deituko gaur egun? Hizkuntzaren forma interpretatzen laguntzen digun tresna, terminologia, sailkapena, deskripzioa... Ikasteko tresna edonola ere.

Neuri behintzat lagungarri suertatu zitzaidan ikasten nenbilenean, grafikoa eta argia. Euskararen aditzaren paradigma egun batzuetan lortu nuen hala ulertzea eta memoriaz ikastea. Gero hizkuntzaren formari esanahia eman behar izan diodanean, erabili alegia, eskema bat eduki dut eraikita, gauzak biziki erraztu dizkidana.

Errorea izan daiteke ikas-prozesua hizkuntzaren forman zentratzea. Horretaz uste dut aspaldi gaudela gehien-gehienok jabetuta. Hizkuntza ikasteko hizkuntza erabili egin behar da, esangura eman, elkarreragina eta hori guztia. Baina ikasteko modu "naturalenean" ere ikasten duenak hizkuntza hartu behar du hausnarketagai eta mintzagai. Irakur-entzuten duenari erreparatu, ondorioak atera, formaz pentsatu, galdetu ("Nola esaten da?"), hizkuntza "eraiki". Eta eraikuntza lan horretan laguntzeko tresnak badaude, sistematikoki baztertzea behintzat ez zait egokia iruditzen.

Aspaldian entzun nion baten bati euskara ez dela ikasten "por via axilar", liburua besapean batetik bestera eroaten dutenengatik. Ez ba! Baina basoko polena ere ez dakit transmisio bide eraginkorrena ote den.

Eta zapaldu aditzaren esanahia ez dago aditz laguntzailearen forman, subjektua eta objektuaren arteko erlazioan baino, seguraski.

Paisaia eta paradigma

Blogosferan eta sarean oro har, irakaskuntza, hezkuntza eta teknologiaz idatzi denari apur bat adi ibili zaretenok segurunik hainbat berba eta kontzeptu entzun dituzue sarri: elearning2.0, konektibismoa, PLE edo Ikasteko Ingurune Birtuala, ikaskuntza informala, eportfolioa, sare sozialak, komunitateak...

Saltsatxua dabil, interneten eta blogosferan gehien bat. Paradigma aldaketaz ere ari dira batzuk. Eta, egia esanda, zirriborratzen diren gauza batzuek aldaketa nabarmena irudikatu dezakete. Besteak beste: ikaskuntzaren informalizazioa, deszentralizazioa, erakundeekin gero eta menpekotasun gutxiago, unean-uneko egin beharrekin lotura eta ez hainbeste programa eta tituluekin, irakaslearen papera eta figura bera ere une batzuetan lausotu egiten dira, sarearen kontzeptua agertzen da, deshierarkizazioa, kolaborazioaren papera azpimarratu....

Teknologiaren aurrerakuntza dago honen erroan neurri handi-handi batean. Hortik etorri dira gogoeta gehienak, eta, aldi berean, horretan geratzen dela iruditu zaie askori. Hala ere, ikaskuntza sistemen ikuspegia zabaldu egin nahi dela ere pentsa daiteke. Alemaniako esperientzia hau lekuko adibidez.

Ez daukat asmorik honetaz guztiaz laburpena egiteko, azkenotan belarrietan dantzan dabilzkidan doinuak dira hauek gehienak, besterik ez. Ez dakit era berean zer bide egingo duten, hala ere, durunda dabil belarrietan eta burua ere hasten da martxan, kontuari bueltak ematen.

Lehengo astean adibidez, Atoanen apuntatu nituen bi erreferentzia: Jasone Cenoz eta Durk Gorterek aurkeztu zuten Hizkuntzaren paisaiaren ikerketa lanaz egin zuten aipu hau, eta Emilio Quintanak Nodos_Elen idatzi zuen ¿Qué voy a hacer? ¿ordenar los paisajes? mezua. Paisaia hitza aipatzen dute biek, Emiliok Learnscape kontzeptua aurkeztu zigun, "ikas-paisaia" edo. Eta egosten eta gurera ekartzen hasita:

• Ikas-paisaia, ikastearen ekologia, ikasteko ingurunea, naturala eta informala, norberak gidatuta. Euskara ikasteko badaukagu halako ingurunerik? Gure "paisaiak" noraino laguntzen du Jay Cross-ek aipatzen duen (ikas)prozesua gauzatzen?
• Euskal Herriko hainbat lekutan une honetan ia-euskaldunak deitzen direnak euskaldunak baino gehiago dira. Paisaiaz dihardugula, "ikasle-paisaia" daukagula esan liteke. Irakaskuntza arautu, estandarizatu eta lokalizatutik aparte, ez genituzke behar hizkuntzaren ikaskuntza informala, ikastea, errazten eta ahalbidetzen duten "paisaiak"?
• Zer-nolakoa izan behar luke euskararen ikas-paisaia? Zertaz ari gara zehazki? Zer elementu txertatu edo egokitu beharko genituzke ingurunean? Zertzuk jarduera sozial bideratu? Zerk laguntzen digu ikasten? Zelan sustatu elementu horiek eta ikasteko mekanismoak?
• Paisaia elementu estatikoak baino gehiago direla esango nuke, azken batean, euskara hizkuntza eta komunikazio tresna bada, inguruan suertatzen zaizkigun komunikazio-ekintzak eta beraien partaideak eta elementuak ere dira paisaia horren parte. Alegia, entzun-irakurtzen dugun guztia eta beraien euskarriak, ikusizkoak edo entzunezkoak. Zerbait komunikatu edo komunikarazi nahi digun guztia.
• Paisaia/ingurunea euskaltegia eta irakaslea ordeztera irits daiteke? Serendipiak kenduko digu lana? Ikuspegi ekologiko total horretan, "ingurunearekin berdinduko" ote gara inoiz?

Tira ba, ideien kaosetik gogoeta kaotikoa.

Irudia: Informal Learning, misterbisson Flickr-en

Pd: Loturengatik igarri duzue honez gero, ideien zurrunbilo honen errudun bi:

• Gabinete de informatica ()
• Nodos_ele ()

Didakteka: 200 orritik gora, eta partaidetza eskaintza

Ikasturte honen hasieran Santurtziko Udal Euskaltegikoek "Euskara-irakaslearen Didakteka" proiektuaren berri zabaldu zuten (hemen ere bai).

Funtsean, euskara irakasleontzat lagungarri izan daitezkeen dokumentazioaren, tresnen, materialen eta baliabideen bilduma da didakteka, Wikipediaren erara eginda, hau da, era kolaboratibo eta irekian.

Lehengo astean, ZiIKTeroak komunitatean Abel Camachok mezua idatzi zuen Didakteka zer den azalduaz eta zabaldu duten Hezkuntza eta teknologia atal berrirako partaidetza eskatuaz. Hemen duzue mezua:Didakteka: Hezkuntza eta teknologia.

Berton diosku dagoeneko (lehengo astean, orain gehiago dira) 220 orri osatu dituztela, 2007ko uztailean hasita hain zuzen ere. Hauek dira orain arte garatu dituzten atal nagusiak:

• Ikaskuntza
• Irakaskuntza
• Hizkuntza
• Metodologia
• Ikas-materialak
• Ebaluazioa
• Hezkuntza eta teknologia

Lan interesgarria da duda barik, eta erabilgarria ere izan beharko luke. Bakar-bakarrik euskara irakasle batentzat baliagarria izan daitekeen jakintzaren dokumentazioa antolatzea eta leku batean jartzea askok estimatuko duten ahalegina da

Ez da erraza izaten gainera hizkuntzaren irakaskuntzaren inguruko jakintza eta informazioa ordenatu, laburtu eta antolatzea. Mundu honetan hasi edo apur bat jantzi nahi duenak sarri dokumentazio eta bibliografia oparoa aurkituko du, baina, era berean, kaos handi baten aurreko izua sentitzea erraza izan daiteke: Nondik hasi? Zer dago han eta hemen? Non kokatu gauza bakoitza? Zeini egin kasu?

Gida edo eskuliburu moduko zerbaitek asko leunduko luke janzteko bidea duda barik. Hor daukagu beraz Didakteka, horretarako tresna egokia izan daitekeena.

SUEkoek kexu dira orain arte partaidetzarik ez dutela izan. Esan dudan bezala, ez da erraza proposatzen duten erronka, baina, aldi berean, inork bere gain hartu ezean, halako tresnak sortzea eta zabaltzea guztion esku dago.

Eta osatzen laguntzeko animo, ausardia edo modurik ez badaukagu, egin den lanari probetxua ateratzen saiatu ahal gara, irakurriz, erabiliz eta zabalduz. Lizentzia dago eta.

Ongi hitz egitea

Bartzelonatik etorri diren sorpresa polit bi jaso ditugu asteon Atoanen. 

Gaur berton Euskaltuben bideo hau aurkitu dugu: Euskaraz ongi hitz egitea oso erraza da, Bartzelonako Euskal Etxeko lehenengo mailako ikasle-irakasleek egina.

Umore, ironia eta graziarekin hizkuntza ikastean erroreen tratamendurako bide "eraginkorra" proposatzen digute. Praktikara eraman ez, baina seguru inoiz askori gogoaren eremu aitortezinetakoren bateko bazterren batetik etorri zaigula halako eldarnioren bat, erroreen deabruak piztuta.

Duela astebete, berriz, ELE masterra egiten dabilen Iñakik ikastarorako ariketa modura prestatu zuen euskara eskolaren berri eman zigun ederto batean -ohi duen bezala- Ibilbidea blogean, Enseñando euskera en el master mezuan hain zuzen ere.

Klase labur bat prestatu zuen ikaskideekin burutzeko. Helburua euskaraz jardun komunikatibo erraza burutzea aurretiaz hizkuntzaz ia ezer ez dakien jendearekin. Aurkezpen txikia egin zuen eta haren gainean egin zuen lan. Hau ere blogean erakutsi zigun eta hemen daukazue:

| View | Upload your own

Blogean bertan iruzkin pare batean aurkezpena ikusita lagun pare bat ondorioak atera eta probak egiten hasi ziren, haietako batek honakoa:

Ni Ernesto deitzen naiz

Nire aita Adrian deitzen da

Nire ama Luisa deitzen da

Laurarena (eta Danielena eta Elenarena) aita Ernesto deitzen da

Laurarena (eta D eta E) ama Aurora deitzen da

Aaaaa! "Laurarena aita.."!!! Zorroztu igitaia!

Iñakiren erantzuna:

La trampa está en que en el sintagma nominal “Lauraren aita” la palabra aita es la que lleva la marca de nominativo, por eso no se diría “Laurarena aita…” sino “Lauraren aita”.

Resumiendo, te sobraba alguna “a”. Y te ha pasado porque en lugar de responder como en el material diciendo “Laurarena” (recuerda: Iñakirena. Bartena.) has ido más allá y has querido construir una frase completa, ¡lo cual es fantástico!

Igitaia eta kodaina uzta batzeko lanabesak izaten dira. Nekez batuko da uzta aurretik hazia erein eta ongarria ematen ez bada.

Akademiaren batzordea

Bihar Batzorde Akademikoaren bilera daukagu berriro. Aurrekoan esan zitzaigun bezala, oraingoan hiru hilean behin batzeko asmoa dago, eta betetzen ari da.

Gai-ordena ikusita, litekeena da sorpresatxoren batekin etortzea.

C-testak

Hizpide 66an Josu Peralesek idatzi duen artikulua irakurrita, C-test horietako bat egiteko gogoarekin geratu naiz.

Josuren instrukzioei jarraituta testu pare bat hartu ditut. Zazpi izan beharko lukete guztira, baina birekin hasi naiz.

Hark emandako irizpideak betetzen diutuztela uste dut: testu osoak, eduki neutralekoak (bigarrenean zalantza egon liteke), xede-ikaslearentzat egokiak (bota dezagun 2. mailako ikaslea), interesgarriak (uste dut), eta hizkera "korrientekoak" (espezializazio, bitxikeria eta termino tekniko barik).

Berriako albiste bat, eta Joxe Aranzabalen blog-mezu bat.

Javier Clemente Iranen biziko da azkenean (Berria, 08/02/18)

Javier Clemente (Barakaldo, Bizkaia) Irango futbol hautatzailea azkenean Iranera bertara joango da bizitzera, gaur Kayhan International hango egunkarian esan duenez. Selekzioa Euskal H------ zuzentzeko propo------ egin zi-- Irango Federa------ -Iranera par----- prestatzera soi--- joango ze-- adierazia zu---, baina feder------ ezezkoa em-- dio.

"Iranen biz--- naiz, ez dau--- inongo araz---- horre-----", esan d- hautatzaileak. Ha-- ere, Clem----- aipatu d- Zarauzko (Gipu----) etxera buelt----- dela Ira--- behar e- duenean –Zara----- bizi d--.

Hiru urt--- kontr---- sinatu zu-- lehengo ast---. Espainiako e-- Serbiako selek----- ere entre------ dago.

Eta hileta zibila nahi dugunok? (Joxe Aranzabal. Faroa, 08/02/12)

Ez dut presarik, baina hiltzen naizenean hileta zibila nahi dut neuretzat. Hala e--, Elorrion —e-- herri ask----, Eibarren iz-- ezik, beha----- —, ez da-- azpiegi------- horrelako zerem----- txukun egi----.

Zerbait eg-- beharko du-- egoera konpo------. Udalarekin hi-- egin, e-- baita ehorzte------- ere, lehen------ lekuren b-- presta de--- horre------, eta bigar----- eskain ditz---- gutxi----- zerbitzuak e-- azpiegiturak, na-- duenak hil--- zibila iz-- dezan.

Zuen herr----- zelan da-- kontu h--? Eskertuko nit---- zuen irit----.

Ez dira zailak sortzen. Akaso halako ariketak prestatzeko software batekin (Hot Potatoesen estilokoa), txukunago geratuko lirateke. Zalantza pare bat (Euskal Herria hitz bat ala bi dira?), baina testuak laburrak izanda berehala egiten da (instrukzioak ondo jarraitu baditut).

Egiten saiatu naiz, baina nik neuk egin ditudanez nahikotxo erraza egin zait. Zeuek probatu, nahi baduzue.

C-test hauei buruz zein da lehenengo inpresioa?

Eguneraketa.

Hot Potatoes-en JCloze erabilita sortu daitezke C-testak. Eta blogean sartu. Horrela geratzen da proba:

Hizpide 66

Gaur heldu zait azkenengo Hizpide, 66.a. Zer dakar ba?

• Maria Jesus López: Euskara ikasten Madrilen. María Jesus López Madrilgo hizkunza eskola bateko euskara departamentuko burua dugu. Hizkuntza eskola eta ikasleen berri ematen du artikuluan
• Alaitz Etxebarria. Hizkuntza, kultura, transmisioa eta alderdi soziolinguistikoaren aplikazioa euskaltegiko taldeetan. Alaitz AEK-ko irakasleak Txepetxen testuetan oinarria hartuta, ezagutza-erabilera-motibazioa hiru aldagai horiek ikasgelara bideratzeko hausnarketa eta proposamena egin du.
• Josu Perales. C-testei gertuagotik begiratuz. Cloze testaren aldaera den C-testei inguruan ikerketa egin du Josuk oraingoan, test mota honen baliagarritasunaz eta fidagarritasunaz.
• Kepa Larrea. Euskalduntzearen umoreak. Kepa Larrea irakaslea ezaguna egin zitzaigun askori Nola atera EGA (euskararik jakin gabe) liburuagatik. Umore kontuetan "aditua" nonbait, eta oraingoan ere helduen euskalduntzean umorearen erabilera hartu du gogoetagai eta aztergai.

Asteburuan zer irakurria daukagu beraz (kar, kar, kar... entzun dut?).

Astekoak

Atoan martxan dabil, astean zehar hainbat gauza batzen joan gara, interesgarriak denak. Karrajura ekarteko balioko digutela esan genuen aurrekoan, baina ekarri bitartean, beste zerbait egin daiteke, astean zehar han eta hemen agertu direnen laburpena..

Ikus dezagun joan den asteak zer eman duen bada:

Teknologia, irakaskuntza eta enparauak

Teknologia eta irakaskuntzaren asuntuarekin hasi ginen, Plistik bidali zuen "Tecnologia e metodologia" bideo brasiladarrarekin. Barre egin genuen, baina mahai gainean ipintzen digu teknologiaren aplikazioaren inguruan sortzen den auzia: teknologia berria lehengo-lehengoa egiteko?

Interneten aski zabaldu den bideo ezagun honek auziren beste alde bat erakutsi digu, kritikak kritika, teknologia uste dugun baino gauza gehiago ari da aldatzen. Kontua apur bat arintzeko teknofobei dedikatu gehine beste bideo hau.

Edozelan ere, honetaz guztiaz hausnarketa interesgarriak ere aurkitu ditugu.

• Irakasle batek eLearning dela eta ez dela egiten duen balorazio gazi-gozo hau: Mi vida sin Moodle
• Astea amaitzeko Plistik ekarri digun Eduard Punset-en aipamen hau.
• eta Plistik gomendatzen digun "Como orientar una lengua en el ciberspacio" liburua. Hizkuntza txikiek interneten euren lekua aurkitzeko gida.

Euskara eta euskalgintza

Karrajuan sarri predikatu dugu euskalduntze-alfabetatzea oso loturik dagoela normalizazio prozesu orokorrarekin, beraz, horrelakoei ere ibiltzen gara adi.

• Joxerra Garziak esandakoak lehengo astean ere aipatu genituen. "Zer XXX egin behar dugu euskararekin?" galdera horren bueltak luzeak dira, eta aste honetan Euskadi Irratian egin dioten elkarrizketa ezin ekarri gabe utzi. Aipamenen bat ere bai. Wikian hartu ditugu hitzaldiko apunteak Plisti eta biok. Euskararekin arduratuta gabiltzanok, esandakoak gustatu nahiz gustatu ez, aintzat hartu beharrekoak denak.
• Bestalde, Iñigo Fernanez Ostolazak euskalgintzari ikuspegi gaurkotua ematearen beharraz jardun du asteon. Besteak beste, euskara saldu beharreko produktua ere badela gogoratu digu, "marka" bat.
• Aizu!-n euskalgintzako hainbat pertsona ezaguni bota diete galdera: zer eskatzen diozu urte berriari?
• Umore falta ez da egon aste honetan euskararen inguruan, ez da txarra, ez, Tiraka blogean ildo beretik David Anauten testua ekarri zuten, planak eta flanak direla eta.

Euskalduntzea

Gure mundura hurbiltzen joan gara umorea alde batera utzi barik. Inauteri giroa edo, ikasle batzuek gogorarazi diguten modura. Zaldi Eroak Mitxelena XVIaren azken "araua" ekarri zigun batetik. Hizkuntzak jakiteak bizitza luzatzeko zer onura dakarren bestetik, edo hizkuntz eskakizuna lortzearren eskaintza sexuala egiten duenarena kasu.

Mintzapraktika ere izan da hizpide. Galizian egin den Bolondres linguistikoen egitasmoen topaketa izan da aipagarriena. Baina hizkuntz-trukeetan egin beharreko 5 galdera interegarri ere aurkitu ditugu adibidez.

Didaktika eta...

Honetan ere gauza interesgarriak dabiltza, dudarik ez, blogetan gehien bat. Aste honetako aipagarri batzuk:

• Iñaki erandioztarra Bartzelonan dabil gaztelania irakasleen formaziorako masterra egiten, eta bere ibilbide formatiboaren berri emateko bloga atondu du, halaxe eman dio izena: Ibilbidea. Fin dabil mutila, eta aste honetan gogoeta oso interesgarriak utzi dizkigu talde-lanaz eta azterketez.
• Maribelele ELE blogosferako blog aktiboenetako bat da. Irakasle-esperientzian egositako hausnarketak plazaratzen ditu sarri, irakaslearen arazoen iturria non den adibidez.
• Klaserako lagungarri izan daitezkeen gune pare bat ere aurkitu ditugu. Euskaraz palindromoak asmatzea eskatzen digun bloga, edo gaztelaniaren irakaskuntzarako ikus-entzunezko dokumentuekin jarduerak proposatzen dituen bloga.

Ez da izan hau aparteko albisteak ekarri dituen astea seguruenik, baina, askok kontrakoa uste badute ere, beti ari dira gauza interesgarriak han eta hemen irteten, eta gehiago egongo dira gainera. Sarea aurkitzeko era ona, ezta?