didaktika

Corpuseko minoriak

Erabili.com-en artikulu bi agertu dira egunotan bata bestearen haritik. Asier Larrinaga ETBko Euskara Sailaren buruak lantzean behin artikulu interesgarriak argitaratzen ditu berton, hizkuntz-irizpideak hizpide, zuzentasuna eta egokitasuna hain zuzen ere.

Lehengo astean BERANDUago, GEROago izenekoa irakurri ahal izan genuen, BeranduAGO/geroAGO zuzen erabiltzeko arauak-edo eman nahian.

Gaur baina, Bittor Hidalgo Filologia irakasleak erantzun dio "BERANDUago, GEROago" erantzunez artikuluan. Corpusa eskuan, Asierrek emandako arauak ez direla hain argi betetzen dio. Artikuluaren akabuan gogoeta hau egin du Bittorrek (azpimarra nirea da):

Baina maiztasunak maiztasuna adierazten du (kasu honetan %10 ingurukoa EPGn, nahiz ez daukagun halako daturi OEHTCekorik). Eta ez gutxiengoak anatemizatzeko eskubidea. Ala bai? Eta gutxiago kasu honetan bezala, gutxiengo ondo kualifikatuak direnean. Nahiz eta gure artean oso ohituak garen bestera. Asierrena bezalako artikuluen ondoren (lehenago ere seguru asko), EGAren antzeko edozein frogatan eskatuko zaie azterketariei lotsa gabe gaitzesteko euskara erabiltzaile on askoek darabiltzaten formak, eta aurrerantzean gero eta gutxiago izanen dira noski hau erabiltzen ausartuko diren idazleak, euskara txarra darabiltelako salaketaren beldur petan. Eta hori hizkuntza inkisizioa da. Hemen jasotako autore saldoek suspendituko zuketen praktikan halako item gaizto eta apokrifoa.

Uste dugu arau eta gaitzespen berriek, honek dituen baino oinarri sendoagoak behar dituztela. Eta batez ere ez daitezela joan benetako euskara erabiltzaileen erabileren kontrara. Hainbat euskalki, euskalki asko edo euskalki guztietako erabileraren kontrara, eta ahozko edo idatzizko tradizioen kontra. Jakinaz gainera erabilera txikiagoko esamoldeek adierazkorragoak ohi direla, ñabardura gehiagoren komunikatzaile hobe, eta beraz balio gehituak gure hizkuntz altxorrean.

Eztabaidak jarraitu egingo du seguru asko. Ez dut bata edo bestearen alde egingo. Baina euskara ikasten duen baten lekuan jarrita, eta hizkuntza ikastea hipotesiak sortu, egiaztatu eta tarteko hizkuntza berreraikitzean datzala onartzen badugu, ikasleak zeini egingo dio kasu handiago? Arauen bildumari ala aurkitu ditzakeen erabilera laginei?

EGA eskuratu nahi badu, argi dago.

Bittorrek aipatzen duen hizkuntza-inkisizioa bezalakorik dabil hemen inguruan? Hala bada, euskaltegietan noraino sartuta daukagu inkisizio hori? Inkisidore sentitu zarete inoiz? Gogoeta interesgarria.

PD: inguruko hizkuntza batzuetan beranduago-geroago bereizketa zelan gertatzen den arakatzen ibili naiz (oso azaletik). Gaztelaniaz "Dos años más tarde"-"Dos años después" sinonimotzat hartu daitezke. Ingelesez "Ten years after" eta " Ten years later" ditugu, parekoak dirudite (ez nago oso seguru baina). Italieraz, berriz, "Due anni dopo" eta "Due anni piu tardi" ditugu (dena dela italiar batek esan dit bigarren hori ez zaiola oso zuzena egiten).

Zertara dator hau? Askotan oker-zuzen bedeinkapena emateko inguruko hizkuntzen eragina ipintzen da mahai gainean. Ikasle batek ama-hizkuntzatik hasita egiten baditu xede-hizkuntzari buruzko hipotesiak, hipotesi horietako aldagai modura hartu beharko luke euskararen berezitasunaren tamaina, ezta? Lau erantzunen artean aukera bakarra egin behar denean adibidez.

Argazkia: 30 years later (Atanas)

Musika: Alvin Lee eta koadrila

Bigarren ametsa

Dir-dir, dardaraka ari den neoizko idazkunera egin du jauzi ametsak. "Euskaltegi@" iragartzen dute ketchup kolorezko letrek...

Bigarren ametsa: euskaltegia

Atetik sartu naiz. Hiru dimentsiotako euskaltegia ageri zait nire aurrean. Lehenengo dimentsioa barnekoa da, ikas-irakaskuntza presentzialari begirakoa. Bigarrena kanpokoa, kokatuta dagoen herriko kultur lanketaren eragileetako bat izan nahi duena. Eta hirugarren dimentsioa globalagoa, ziberespazioari dagokiona, beronen bidez antolatzen du euskaltegiak, besteak beste, telelearninga, antza.

Une honetan A. Einstein agertu zait ametsean: E=mc²! deiadarka. Zorabio galanta E=mc²! Ametsetan zorabiatzerik badago, behintzat! Dimentsioekin jolasten ibiltzeagatik gertatzen zaizkit halakoak, alafede!

Biok sartu gara atetik tupustean. Dekorazio zaindua duen euskaltegia dugu, nabaria da tentuz pentsatutako espazio banaketa duela, ezagunak ditugun gelategiekin zerikusirik ez duena. Espazio modular balioaniztun ugari daude, departamenduak eta ongi hornitutako tailerrak. Melokotoi koloredun sofa batean jesarri eta pentsamenduak etorri zaizkit trumilka: Bulgaria eta sugestopedia lehenik; ondoren, zenbait euskaltegitan gelako ateak ixten direnean mundu erreala (telebista, internet...) nola gelditzen den kanpoan, arbelaren eta klarionaren mesedetan...

Neska gazte bat jarri da alboan... portatila zabaldu eta blog batean idazten ari dela iruditu zait... Badakizu etxerako lanak! esan dit. Harritu samar, honek guztiak prozesu kognitiboan eragina izan behar duela pentsatu dut. Hi haiz pijoa hi! erantzun dit nire barruan daramadan deabrutxo euskaldunak.

Altxatu eta beste gela batean sartu naiz. Mintzamen tailerra da, antza. Zortzi pertsona ari dira ipuina kontatzeko teknikak lantzen. Une honetan keinuak nola erabili ari dira aztertzen. Irakaslea zein den antzematen saiatu naiz baina ez zait erraza suertatu, agian denbora luzeagoan egon beharko nuke horretarako, baina dena ikusi beharraren beharraz alde egin dut eta koordinazio gela batean sartu naiz.

Gela honetan irakasleak daude. Txoko batean dagoenak multikonferentzia erabiliz dihardu lanean bere ikasleekin. Beste hiru irakasle formazio plan bat diseinatzen ari dira; horretarako Arabako euskaltegi txiki batek sortu duen wikiaz baliatzea erabaki dute, antza. Zuzendaria non den galdetu diet. Ardurak zeharka banatuta dituztela erantzun didate; hala ere, zuzendari bakarrik ez duten arren, zuzendaritza taldekoak non biltzen diren erakutsi didate. Kontu honi pare bat buelta ematen hasi naiz nire kaskar kaskarrean.

Ezustean deiadar batek komikietako globo hiztuna bailitzan leherrarazi ditu nire azken pentsamendu hauek: plop! A. Einstein da berriro ere E=mc²! oihuka. Irtetean danbateko galanta eman do ateari:- Polita eta ondo antolatua euskaltegia, erlatiboki, jakina- dio -... baina ea behingoz kentzen duzuen ketchup koloreko neoizko letrero hori... Euskaltegi@ ... hori baino gauza horteroagorik!-

Hizkuntza normalizazioa eta motibazioa. Jardunaldietan esandakoak

Egunotan Emunen 10. urteurrenarenaren karira (zorionak bada!) Hizkuntza normalizazioa eta motibazioa jardunaldiak egin dira. Lan ta lan webgunetik egin dute jarraipen zuzena eta hango aipu interesgarriak ekarriko ditugu hona:

Peter Mcinyire

... bigarren hizkuntza ikasteko prozesuetan orain arte garrantzia osoa alderdi linguistikoei eman zaie baina ikasprozesuan norbanakoek, pertsonek parte hartzen dute eta motibazioek, antsietateak, sinesmenek, esperientziek, baloreek eta abarrek eragin handia dute prozesu horren garapenean. Ingurune sozialak ere (taldeen arteko gatazkek, alderdi demografikoak, migrazioek...) ikasprozesu hori baldintzatu egingo dute.

Bigarren hizkuntza ikasten ari direnek hegazkinetik lehen aldiz jauzi egin behar dutenek izaten dituzten sentsazio berak dituzte; zirrara, beldurra, ezinegona, emozioa... Bigarren hizkuntza ikasten ari denak ere sentimendu horiek ditu eta hitz egiterako jauzia egiterakoan galdera hauei erantzun behar izaten die:

• zer gertatuko da ezer oker esaten badut?
• egongo al da ni laguntzeko gai den inor?
• elkarrizketa norantz joango da? zein oztopo aurkituko ditut?

Bigarren hizkuntza erabiltzeko orduan giltzarri da zerbait komunikatzeko gogoa izatea.

Ferran Suay

Gaztelaniatik euskarara arteko distantzia linguistikoa euskaratik gaztelaniarakoaren parekoa da eta historian zehar euskaldun elebakar askok egin behar izan dute gaztelaniarako jauzi hori. Beraz, bizitza osoan Euskal Herrian bizi diren erdal hiztunek ez dute aitzakiarik euskarako gutxieneko maila izan dezaten.

Alex Mungia eta Xabier Elortza (HABE)

• Hizkuntza kontuak oso AFEKTIBOAK dira. Berebiziko garrantzia gurasoekin eremu pribatuan emozioetan eraginez lan egiteak.
• Eragiteko modua: PROZESUA da oinarri (komunikazioa, enpatia) eta hortik sortutako produktuak (CD, liburuxka) osagarri dira.
• Gurasoengana iristeko bidea: euren eta gure USTEEN berri jaso, KOMUNIKAZIOA landu.

ERDALDUNAK EUSKARARA ERAKARTZEA mintegiaren ondorioak (Iñaki Eizmendik gidatua):

1. Euskarara erakartzeko bideak aurkitzea, zirrikituak irekitzea lortu behar dugu: harreman edo lotura txikiak bilatzea, hortik abiatzea.
2. Kezketatik abiatu. Gauzak zehatzak eta praktikoak eskaini. Ideia eta mezu positiboak eskaini. Enpatia etengabe erabili beharreko tresna.
3. Ezinbestekoaren bidea eta sedukzioarena, biak erabili behar dira.
4. Emozioetatik eragiten hasi behar gara.

(des)espezializazioa

Plisti-Plastak gogoeta landuak bota zizkigun lehengoan espezializazioaz. Hantxe jardun genuen, eta gaia bueltak emateko dela uste dut, hausnarketan zein praktikan. Gaur, berriz, web2.0 zerbitzu berria topatu dut, hizkuntzen ikaskuntzarekin lotua: Livemocha, eta espezializazioaren kontua egosten jarraitzeko parada eman didate..

Livemochak hizkuntza batzuk ikasteko eta praktikatzeko zerbitzua eskaintzen du. Alde batetik hizkuntza batzuk ikasteko lekzio sortak eskaintzen ditu (lehengoan txinera ikasten jarri nintzen, pikatu egiten zara ba!). Bestalde, web2.0ren estilora erabiltzaileen euren esku uzten ditu beste zerbitzu bi: praktikatzea eta, interegarriena nire ustez, ikasten ari direnek bidaltzen dituzten testuak (ahozkoak nahiz idatziak) zuzentzea eta komentatzea.

Azken honetan zuzenketak edo iruzkinak egiten dituztenek ez dute zertan irakasle profesionalak izan, edonork komentatu eta zuzendu ditzake testua, blog baten komentarioen antzera.

Hizkuntzak ikasteko sare sozialez behin baino gehiagotan egin dugu berba hemen. Halako loraldia dabilela esan daiteke. Web2.0 guztian bezala, erabiltzaileen esku dago edukia, eta, kasu honetan, ezagutza zabaltzea.

Irakasleak espeizializatzea hartu dugu gogoetagai. Desespezializazio antzeko baten aurrean gaudela dirudi honekin bestalde. Ez dut uste kontrajarritako ideiak direnik, aitzitik, hizkuntzaren ikaskuntzaren bideak dibersifikatzearen aurrean gaudela susmatzen dut. Plisti-plastari ulertu (nahi) izan diodan ikas-prozesuaren banatzea, edo zatitzea akaso.

Alde batetik hiztuna irakasle (Nork aldarrikatzen zuen "Herria irakasle" hura?), beste batetik arlo batean zentratutako irakaslea-trebatzailea-tutorea-instruktorea, eta beste batetik hau dena gobernatzen duena, ikaslea (?) laguntzarekin (edo). Ze, kaosean ibiltzen jakin egin behar da eta.

P.D. Plisti, ez dakit hau amets gozoa, lokamutsa, bisioa ala déjà vu izan den.

Argazkia: Old Skool, Tinker*Tailor

Ordu kontua?

Atzo lanean orain arte inoiz egin ez dudan gogoeta egin nuen lankide batekin. Posiblea da, zerotik edo oso maila baxutik hasita, euskara (edo beste edozein hizkuntza) ondo ikastea sei hilabetean?

Kalkulua egin dut. 6 hilabete, 180 egun inguru, 4.320 ordu. Curriculumetan 1.200-1.500 bitartean eduki ohi dugu jarrita ikas-prozesu osoa burutzeko ordu kopurua. Egunean ikasteari 8 ordu emanez gero 1.440 ordu ditugu. Kasu gehienetan, teorian, ondo ikasteko lain.

Sei hilabeteotan motibazio, dedikazio, laguntza, ingurune eta gaitasun maila egokiarekin (handia kasu guztietan seguruenik), euskaraz "ondo" egingo luke ikasten hasi berriak?

Adi! "Ondo egin" esan dut, hau da 3. mailak eskatzen lukeen moduan. Nahi baduzue -azterketen inguruko zalantza guztiak gorabehera-: EGA eskuratzeko moduan egongo litzateke? Ez dut esan nahi izan "ondo moldatuko litzateke euskaraz?" edo "Asko aurreratuko luke?".

Ez dut honetaz dokumentaziorik edo ikerketarik aurkitu (egongo da zerbait nonbati seguruenik, ezagutzen baduzue, esan mesedez), baina nik neuk esango nuke ezetz.

Hizkuntza "ondo" ikasteak murgiltze edo -beste barik- umotze denboratxoa behar duelakoan nago. Erritmoan gorabehera handiak egoten dira, lantzean behin baretu, burura etorri den guztia beratu eta antolatzeko denbora behar izaten dela begitantzen zait.

Ez dakit, ez nago seguru. Beharbada zuek kontrakoa frogatzen duen kasuren bat ezagutzen duzue, edo ikerketaren baten berri daukazue. Edo bestelako iritzirik.

Edozelan ere, horra galdera. Hizkuntzak ikasteko gutxieneko denbora-tartea behar da? Zenbatekoa izan liteke?

argazkia: dubrax

Marko Europarraren harrak

Bat-batean nire unibertso txikian... A1... C2... B1 eta horrelako hotsak aditzen hasi naiz, umetako ontzitxoen jolasa burura etorri eta... “C1...hondoratua!” bota dut. Alboan neukan irakasle batek, ordea, zerau esan dit: “Irakur ezak Erreferentzi Marko Europarra, bestela EGA (C1) bera hondoratzeko kapaz haiz eta”.

Txintxo baino txintxoago kasu egin eta ekin diot irakurtzeari ditxosozko Marko Europarra baina txulotxoak eta harrak antzeman dizkiot.

Hasteko eta birritan azpimarratuta esan behar beharrezkoa zela Marko Europarra erreferentzi komuna izateko eta honexegatik bakarrik merezi duela eta lagungarria izan daitekeela programatzeko orduan.

Gainera, aurkikuntza politak ditu: trebetasunen helburuak eginkizunka definitzea adibidez, baina kalitate eskasekoa dela begitantzen zait. Zergatik diot hau, ordea?

Atal askori buruz ari gintezke (atazena, ebaluazioarena...) baina ekarpenik handiena helburuen definizioan ematen denez, horrexeri lotuko gatzaizkio. Jar gaitezen begira, adibide gisa, bigarren mailako (B2) mintzameneko helburuei:

1. Helburu batzuk gehiegizkoak dira. Adib : gai da ama-hizkuntzan diharduten solaskideen arteko eztabaida bizien erritmoari jarraitzeko (eztabaida informala)
2. Helburu batzuen formulazioa ez da koherentea. Adib: gai da elkarrizketak eraginkortasunez eta jariotasunez egiteko, prestatuta dituen galderetatik aldenduz, tarteka, hariari ongi jarraituz eta erantzun interesgarriak emanez.(elkarrizketak egitea eta elkarrizketatua izatea)
3. Helburu batzuk kontraesankorrak dira. Adib: gai da inguruko elkarrizketetan esaten dena ulertzeko, ahaleginak eginez bada ere, baina zail gerta dakioke ama-hizkuntza duten horiek beren diskurtsoa nolabait moldatzen ez dutenean haiekiko elkarrizketan eraginkortasunez jardutea (eztabaida informala) vs. gai da ama-hizkuntzan diharduten hiztunekin solasean aritzeko haiek ama-hizkuntzan diharduen beste solaskide batekin ez bezala aritzera behartu gabe (elkarrizketa)
4. Helburu zehatzen atalean ere batzuk orokorregiak dira: gai da eztabaida formaletan era aktiboan parte hartzeko, izan arruntak ala ez.
5. Marko europarrarentzat ez da Internet existitzen. Ez irakurmenean, ez idazmenean, ez elkarreraginean, ez... aipamen bakar bat ere ez. Oso larria deritzot honi, ezen gaur egun elkarreraginezko komunikazioaren gune garrantzitsua baita Internet.
   

Eta jarrai dezaket baina ez dut inor nekatu nahi. Berriro diot: beharrezkoa zen Erreferentzi Marko Europarra eta euskararen munduan ere laster dugu nagusi baina lilurarik ez (Marko Europarra, aizu!!! Hamika adituk eginikoa, aizu!!!) eta etsipenik ere ez (Ez du ezertarako balio! Bah, beste rollo teoriko bat!).

Bide batez, pare bat galderatxo: zer asmo dago? Kurrikuluma eta Markoa uztartzekoa ala bata edo bestea aukeratzekoa? eta “meme” bat: zer iruditzen zaizue Marko Europarra?

Hizpide 64, oporretako irakurketa

Duela aste pare bat jaso nuen azkenengo Hizpide, eta handik hona, oporretako nagiari tartetxo pare bat hartuta kukutxua egin diot. Gainetik, hiru iruzkin (nagi) etorri zaizkit.

Murua eta Txabarriren artikuluetatik ondoriotxo bat atera dut, HABEko teknikariak e-learning, teknologia eta abarren aplikazioak ikertzen ari direla dirudi. HABEk nondik joko pista izan daitezke artikuluok, Txabarrirena gehien bat (lasaiago irakurtzeko asmoa daukat). Muruarenetik, gaztelaniazko "bertsioa" irakurrita, gehiago espero nuen, ondorioetan gehien bat, baina sektorean elkarlana, komunikazioa eta formazioa bideratzeko hausnarketa interesgarria da, zer egina asko dago, eta hor dago lehenengo pauso bat.

Bide batez, Iñakiren blogaren bidez euskara teknikariekin euskalduntze-alfabetatzearen gaineko ikastaro "birtualizatua" egin dutela jakin dugu, eta haren ondorioak plazaratu ditu Iñakik ponentzia batean.

Bestalde, Jokin Nazabal eta Joseba Arbelaitzen artikuluak ere baliagarriak izan daitezke oso. Osasunaren munduan egindako esperientzia baten berri, plana eta ibilera praktikoa. Horrelako asko behar dira une honetan (eta beti ere bai). Hala ere apunte birekin geratu naiz.

• Ikastaroaren antolaketa eta planaren deskribaketan helburuen eta edukien antolaketaren nondik norakoak gehiago azaltzea falta da beharbada. Hau da, nola ikasiaz gainera, zer eta noiz ikastea proposatu den, ikastaroaren programa edo, ikastunitateen hurrenkerarekin batera edukien hurrenkera eta haren zergatia.
• Ikastaroaren antolaketaz dihardutela, une baten haren ezaugarriak ikusita, 2. hizkuntz eskakizuna lortzeko ikastaroa barik, Osakidetzaren trebakuntza planean txertatzea-edo erabaki zela ulertu dut. Bide interesgarria duda barik, baina kezka bat uzten du airean. Teknologiaren aplikazioa sustatu nahi den honetan hark ere lehengo arazoari ez dio biderik zabaltzen, hau da, hizkuntz eskakizun batetik besterako bidea nola antolatu eta eraginkortu?

Eklektizismoa

Jose Luis Cabelloren Laboratorio de idiomas en secundaria blogean artikulu berria: El acercamiento ecléctico.

Blog honetan hizkuntzen irakaskuntza eta didaktikaren teoriaz artikulu laburrak publikatzen dira. Hasiberrientzako aholkuekin ibili ginen aurrekoan, eta aholkuen artean blog hau botako nuke, eskuliburu modura erabil daiteke gaur egun "teoria" zertan den eta "didaktikaren" errepide mapatxoa buruan egiteko.

Eklektizismoaz entzun dugu azkenotan, baten batek beste "metodo" bat dela pentsatu du akaso, Cabelloren artikulua irakurrita berriz, definizio hau botako nuke:

Ikaslearen helburuak betetzeko uneoro biderik eraginkorrena bilatu, orain arte egin diren ekarpen eta ikuspegiak bat ere baztertu barik.

Ikusten denez, "teoria" berria barik, lan-ikuspegia da gehiago, funtzionala oso. Horrela esanda konforme egon naiteke, eta jarraibide modura gomendatu ere egingo  nuke, baina arrisku pare bat barruntatu ditut..

• Ikasle, ikas-prozesuaren unea, ingurunea, baliabideak... horiek dira estrategia egokiena bilatzeko abiapuntuak. Ez dadila erabili irakaslearen inmobilismoa edo erosotasuna justifikatzeko
• Eklektizismoa hetereogeneitatea da neurri baten. Eta heteroegoneitatea ikasle ezberdinen artean ere badago, hau da eklektizismoarekin denboran zehar jokatu ahal da, baina ikasleen artean ere bai.
• Ez dezagun ez berrikuntza datorrenean aurreko guztia bertan behera bota, ez berrikuntzari begiak itxi lehenagoari itsu-itsu eutsita. Eklektizismoaz jokatzeak oreka (eta zentzuna) eskatzen du gehien bat, eta aipatutako bi jokaera horiek zelako kalteak ekarri dituzten denok daukagu eskarmentua (ezta?).
• Honela bada, ez dezagun eklektizismoa erabili kontserbadurismoa justifikatzeko. Jokaera eklektikoak, berrikuntzek egin ahal diguten ekarpenei adi egotea eskatzen du besteak beste.

Ufa! Abuztuko lehenengo egunerako kontu potoloarekin nator...