ikastea

Corpuseko minoriak

Erabili.com-en artikulu bi agertu dira egunotan bata bestearen haritik. Asier Larrinaga ETBko Euskara Sailaren buruak lantzean behin artikulu interesgarriak argitaratzen ditu berton, hizkuntz-irizpideak hizpide, zuzentasuna eta egokitasuna hain zuzen ere.

Lehengo astean BERANDUago, GEROago izenekoa irakurri ahal izan genuen, BeranduAGO/geroAGO zuzen erabiltzeko arauak-edo eman nahian.

Gaur baina, Bittor Hidalgo Filologia irakasleak erantzun dio "BERANDUago, GEROago" erantzunez artikuluan. Corpusa eskuan, Asierrek emandako arauak ez direla hain argi betetzen dio. Artikuluaren akabuan gogoeta hau egin du Bittorrek (azpimarra nirea da):

Baina maiztasunak maiztasuna adierazten du (kasu honetan %10 ingurukoa EPGn, nahiz ez daukagun halako daturi OEHTCekorik). Eta ez gutxiengoak anatemizatzeko eskubidea. Ala bai? Eta gutxiago kasu honetan bezala, gutxiengo ondo kualifikatuak direnean. Nahiz eta gure artean oso ohituak garen bestera. Asierrena bezalako artikuluen ondoren (lehenago ere seguru asko), EGAren antzeko edozein frogatan eskatuko zaie azterketariei lotsa gabe gaitzesteko euskara erabiltzaile on askoek darabiltzaten formak, eta aurrerantzean gero eta gutxiago izanen dira noski hau erabiltzen ausartuko diren idazleak, euskara txarra darabiltelako salaketaren beldur petan. Eta hori hizkuntza inkisizioa da. Hemen jasotako autore saldoek suspendituko zuketen praktikan halako item gaizto eta apokrifoa.

Uste dugu arau eta gaitzespen berriek, honek dituen baino oinarri sendoagoak behar dituztela. Eta batez ere ez daitezela joan benetako euskara erabiltzaileen erabileren kontrara. Hainbat euskalki, euskalki asko edo euskalki guztietako erabileraren kontrara, eta ahozko edo idatzizko tradizioen kontra. Jakinaz gainera erabilera txikiagoko esamoldeek adierazkorragoak ohi direla, ñabardura gehiagoren komunikatzaile hobe, eta beraz balio gehituak gure hizkuntz altxorrean.

Eztabaidak jarraitu egingo du seguru asko. Ez dut bata edo bestearen alde egingo. Baina euskara ikasten duen baten lekuan jarrita, eta hizkuntza ikastea hipotesiak sortu, egiaztatu eta tarteko hizkuntza berreraikitzean datzala onartzen badugu, ikasleak zeini egingo dio kasu handiago? Arauen bildumari ala aurkitu ditzakeen erabilera laginei?

EGA eskuratu nahi badu, argi dago.

Bittorrek aipatzen duen hizkuntza-inkisizioa bezalakorik dabil hemen inguruan? Hala bada, euskaltegietan noraino sartuta daukagu inkisizio hori? Inkisidore sentitu zarete inoiz? Gogoeta interesgarria.

PD: inguruko hizkuntza batzuetan beranduago-geroago bereizketa zelan gertatzen den arakatzen ibili naiz (oso azaletik). Gaztelaniaz "Dos años más tarde"-"Dos años después" sinonimotzat hartu daitezke. Ingelesez "Ten years after" eta " Ten years later" ditugu, parekoak dirudite (ez nago oso seguru baina). Italieraz, berriz, "Due anni dopo" eta "Due anni piu tardi" ditugu (dena dela italiar batek esan dit bigarren hori ez zaiola oso zuzena egiten).

Zertara dator hau? Askotan oker-zuzen bedeinkapena emateko inguruko hizkuntzen eragina ipintzen da mahai gainean. Ikasle batek ama-hizkuntzatik hasita egiten baditu xede-hizkuntzari buruzko hipotesiak, hipotesi horietako aldagai modura hartu beharko luke euskararen berezitasunaren tamaina, ezta? Lau erantzunen artean aukera bakarra egin behar denean adibidez.

Argazkia: 30 years later (Atanas)

Musika: Alvin Lee eta koadrila

Hizkuntza normalizazioa eta motibazioa. Jardunaldietan esandakoak

Egunotan Emunen 10. urteurrenarenaren karira (zorionak bada!) Hizkuntza normalizazioa eta motibazioa jardunaldiak egin dira. Lan ta lan webgunetik egin dute jarraipen zuzena eta hango aipu interesgarriak ekarriko ditugu hona:

Peter Mcinyire

... bigarren hizkuntza ikasteko prozesuetan orain arte garrantzia osoa alderdi linguistikoei eman zaie baina ikasprozesuan norbanakoek, pertsonek parte hartzen dute eta motibazioek, antsietateak, sinesmenek, esperientziek, baloreek eta abarrek eragin handia dute prozesu horren garapenean. Ingurune sozialak ere (taldeen arteko gatazkek, alderdi demografikoak, migrazioek...) ikasprozesu hori baldintzatu egingo dute.

Bigarren hizkuntza ikasten ari direnek hegazkinetik lehen aldiz jauzi egin behar dutenek izaten dituzten sentsazio berak dituzte; zirrara, beldurra, ezinegona, emozioa... Bigarren hizkuntza ikasten ari denak ere sentimendu horiek ditu eta hitz egiterako jauzia egiterakoan galdera hauei erantzun behar izaten die:

• zer gertatuko da ezer oker esaten badut?
• egongo al da ni laguntzeko gai den inor?
• elkarrizketa norantz joango da? zein oztopo aurkituko ditut?

Bigarren hizkuntza erabiltzeko orduan giltzarri da zerbait komunikatzeko gogoa izatea.

Ferran Suay

Gaztelaniatik euskarara arteko distantzia linguistikoa euskaratik gaztelaniarakoaren parekoa da eta historian zehar euskaldun elebakar askok egin behar izan dute gaztelaniarako jauzi hori. Beraz, bizitza osoan Euskal Herrian bizi diren erdal hiztunek ez dute aitzakiarik euskarako gutxieneko maila izan dezaten.

Alex Mungia eta Xabier Elortza (HABE)

• Hizkuntza kontuak oso AFEKTIBOAK dira. Berebiziko garrantzia gurasoekin eremu pribatuan emozioetan eraginez lan egiteak.
• Eragiteko modua: PROZESUA da oinarri (komunikazioa, enpatia) eta hortik sortutako produktuak (CD, liburuxka) osagarri dira.
• Gurasoengana iristeko bidea: euren eta gure USTEEN berri jaso, KOMUNIKAZIOA landu.

ERDALDUNAK EUSKARARA ERAKARTZEA mintegiaren ondorioak (Iñaki Eizmendik gidatua):

1. Euskarara erakartzeko bideak aurkitzea, zirrikituak irekitzea lortu behar dugu: harreman edo lotura txikiak bilatzea, hortik abiatzea.
2. Kezketatik abiatu. Gauzak zehatzak eta praktikoak eskaini. Ideia eta mezu positiboak eskaini. Enpatia etengabe erabili beharreko tresna.
3. Ezinbestekoaren bidea eta sedukzioarena, biak erabili behar dira.
4. Emozioetatik eragiten hasi behar gara.

(des)espezializazioa

Plisti-Plastak gogoeta landuak bota zizkigun lehengoan espezializazioaz. Hantxe jardun genuen, eta gaia bueltak emateko dela uste dut, hausnarketan zein praktikan. Gaur, berriz, web2.0 zerbitzu berria topatu dut, hizkuntzen ikaskuntzarekin lotua: Livemocha, eta espezializazioaren kontua egosten jarraitzeko parada eman didate..

Livemochak hizkuntza batzuk ikasteko eta praktikatzeko zerbitzua eskaintzen du. Alde batetik hizkuntza batzuk ikasteko lekzio sortak eskaintzen ditu (lehengoan txinera ikasten jarri nintzen, pikatu egiten zara ba!). Bestalde, web2.0ren estilora erabiltzaileen euren esku uzten ditu beste zerbitzu bi: praktikatzea eta, interegarriena nire ustez, ikasten ari direnek bidaltzen dituzten testuak (ahozkoak nahiz idatziak) zuzentzea eta komentatzea.

Azken honetan zuzenketak edo iruzkinak egiten dituztenek ez dute zertan irakasle profesionalak izan, edonork komentatu eta zuzendu ditzake testua, blog baten komentarioen antzera.

Hizkuntzak ikasteko sare sozialez behin baino gehiagotan egin dugu berba hemen. Halako loraldia dabilela esan daiteke. Web2.0 guztian bezala, erabiltzaileen esku dago edukia, eta, kasu honetan, ezagutza zabaltzea.

Irakasleak espeizializatzea hartu dugu gogoetagai. Desespezializazio antzeko baten aurrean gaudela dirudi honekin bestalde. Ez dut uste kontrajarritako ideiak direnik, aitzitik, hizkuntzaren ikaskuntzaren bideak dibersifikatzearen aurrean gaudela susmatzen dut. Plisti-plastari ulertu (nahi) izan diodan ikas-prozesuaren banatzea, edo zatitzea akaso.

Alde batetik hiztuna irakasle (Nork aldarrikatzen zuen "Herria irakasle" hura?), beste batetik arlo batean zentratutako irakaslea-trebatzailea-tutorea-instruktorea, eta beste batetik hau dena gobernatzen duena, ikaslea (?) laguntzarekin (edo). Ze, kaosean ibiltzen jakin egin behar da eta.

P.D. Plisti, ez dakit hau amets gozoa, lokamutsa, bisioa ala déjà vu izan den.

Argazkia: Old Skool, Tinker*Tailor

Falatzen zuen txinatarra

Galizia partera egin dugu osteratxo zibernautikoa. Txerrak eta bestek gomendatutako Made in Galiza blogera. Aurreko egunotan ikasleen motibazioaz, asmoez, interesaz eta abarrez jardun dugula, Séchu Sendek blogean jaso duen istorio hau irakurtzea gomendatzen dizuet: O chinés que falava galego em Nova York.

Alegia edo fabula gisa hartu eta pentsatu..... edo umoreaz gozatu beste barik.

Ez duzuela galegoa "falatzen"? Ou! Trankil! hemen itzulpen kaseroa:

Dioetenez, Torrente Ballester idazlea New Yorken zela, saudadeak (herrimina nahi baduzue) jo zuen gogor egun batean.

Eta saudadeak inon jotzen badu, sabelean jotzen du gehien bat, hala bada, Torrente Ballester Galiziako jana ematen duen etxe baten bila hasi zen hiri osoan.

Eta -ez da zaila izaten- aurkitu egin zuen.

Sartu, jezarri eta hantxe dator zerbitzaria. Txinatarra berau bata!

Que vai querer o senhor? Galdetu dio zerbitzariak galizieraz.

Harritu egin da Torrente txinatarrari galizieraz entzunda, hala ere caldo bat eskatu du hasteko.

Zerbitzaria etorri, joan, zerbitu eta galizieraz egiten du berba denbora guztian, eta Torrente, txinatarra galizieraz berbetan egundo ikusi barik -Camarinhaseko azentuarekin gainera-, hari hain bitxia iritzita, bazkaria pagatu eta tabernako nagusiari hurreratu zaio.

- Kaixo, begira... gauzatxo bat galdetu behar dizut... atrebentzia ez bada... Zelan egiten du hain ondo txinatar honek galizieraz?

Eta ugazabak atzamarra ahoaren aurrean ipinita honela erantzun dio:

- Ixoooool! Ixilik egon ba! Ez esan ezer! Ingelesa ikasten ari dela sinestuta dago eta!

Ordu kontua?

Atzo lanean orain arte inoiz egin ez dudan gogoeta egin nuen lankide batekin. Posiblea da, zerotik edo oso maila baxutik hasita, euskara (edo beste edozein hizkuntza) ondo ikastea sei hilabetean?

Kalkulua egin dut. 6 hilabete, 180 egun inguru, 4.320 ordu. Curriculumetan 1.200-1.500 bitartean eduki ohi dugu jarrita ikas-prozesu osoa burutzeko ordu kopurua. Egunean ikasteari 8 ordu emanez gero 1.440 ordu ditugu. Kasu gehienetan, teorian, ondo ikasteko lain.

Sei hilabeteotan motibazio, dedikazio, laguntza, ingurune eta gaitasun maila egokiarekin (handia kasu guztietan seguruenik), euskaraz "ondo" egingo luke ikasten hasi berriak?

Adi! "Ondo egin" esan dut, hau da 3. mailak eskatzen lukeen moduan. Nahi baduzue -azterketen inguruko zalantza guztiak gorabehera-: EGA eskuratzeko moduan egongo litzateke? Ez dut esan nahi izan "ondo moldatuko litzateke euskaraz?" edo "Asko aurreratuko luke?".

Ez dut honetaz dokumentaziorik edo ikerketarik aurkitu (egongo da zerbait nonbati seguruenik, ezagutzen baduzue, esan mesedez), baina nik neuk esango nuke ezetz.

Hizkuntza "ondo" ikasteak murgiltze edo -beste barik- umotze denboratxoa behar duelakoan nago. Erritmoan gorabehera handiak egoten dira, lantzean behin baretu, burura etorri den guztia beratu eta antolatzeko denbora behar izaten dela begitantzen zait.

Ez dakit, ez nago seguru. Beharbada zuek kontrakoa frogatzen duen kasuren bat ezagutzen duzue, edo ikerketaren baten berri daukazue. Edo bestelako iritzirik.

Edozelan ere, horra galdera. Hizkuntzak ikasteko gutxieneko denbora-tartea behar da? Zenbatekoa izan liteke?

argazkia: dubrax

KO-I

Albiste hau irakurri dut Meneamen:

• Despierta hablando un inglés fluido tras estar inconsciente por un accidente

Matej Kus Motorzale txekiarra, istripu batean buruan kolpea hartu ostean, ama-hizkuntza ahaztu eta ingelesez baino ezin duela egin geratu da une batean.

Ezin izan diot konparazio txistosoa egiteko tentazioari eutsi. Ez AOI, ez Boga, ez konstruktibismoa, ez ariketa bildumarik... KOI da joera metodologiko berria, Koskorrekoan Oinarritutako Ikaskuntza. Non jo asmatzea da kontua.

Albistea apur bat fake dirudi, The Sun egunkari sentsazionalistak zabaldua. Baina kasu gehiago egon ei dira, izan ere badago Foreign accent syndrome izeneko disfuntzio bat. Buruan kolpea hartu eta beste hizkuntza edo dialekto bat derrepentean ikasi duen jendea alegia.

Kasu gehiago dokumentatu dira, BBCk berak eman du haien berri, eta aldizkari espezializaturen batean jorratu dute gaia.

Dena dela, erreprimitu baten bati buruan zartakoa emateko gogoa. KOren metodologia hobeto definitu arte behintzat. Eta ez erabili autoikaskuntzan!

Eguneraketa

Kontu honekin aspaldian ikusi nuen film laburra gogoratu dut. Irlandan gizon batek parranda baten ostean ingelesa ahaztu eta gaelikoa baino ez dakiela altxatzen da.

Fluent Dysphasia dauka izena eta Daniel O'Hara zuzendari eta idazle irlandarrarena da filma. Hemen daukazue.

O'Harak beste film interesgarri bat dauka hizkuntz-arazoen ingurukoa, Yu Ming Is Ainm Dom. Irlandara gaelikoa praktikatu eta ikastera heltzen den mutiko txinatar bati buruzkoa.

Topikoak eta graziosoak

Lankide batek bidali eta iritzia eskatu dit bideo honen gainean:

"Umore bilbainitoa" dino berak. Niri Vaya Semanitaren umoreak gero eta grazia gutxiago egiten dit, topiko regatistez beteta eta txiste fazil-eskatologikora erraz ekarrita (honekin eta honekin konforme).

Hor botatzen diren batzuk gertatu, gertatzen dira, baina sketch-a prestatu duena euskaltegia barrutik ikusita baino, entzun dituen topikoetan inspiratu dela esango nuke.

Eta euskaltegia eta euskara ikastearen inguruan baditugu barre egiteko motiboak eta pasadizoak, hauek baino askoz hobeak. Ezta?

Euskaltegian apuntatuta, Vaya Semanitaren txisteak asko hobetuko lirateke seguruenik.

Ekfrasia

Jaietan gabiltza auzoan, lanetik eta Karrajuko kontuetatik deskonektatuta nabil egunotan, hala ere, lehengo egunean bertotik hasi ginen hitzordua ipintzen Patxo Landa auzokidea eta biok trago batzuk egin eta sarea, webdosazero eta teknoendredoen gainean ere zeozer botatzeko, eta Santutxutarrok sasoi honetan Basarrate inguruan jarduteko ohi baino erraztasun handiagoa edukitzen dugunez, hantxe suertatu ginen biok (eta beste hainbat ere bai).

Patxok Getxo Ikasblogak-erako idatzi zuen mezuan bota zuen ideia bati bueltak ematen nenbilen aspaldian, hitz baten ingurukoa: écfrasis, eta haren galdera egin nion, baita hark azaldu ere. Ortuellako instututuan dabil Patxo, handik BerrIKetan bloga ehuntzen dabiltza aspaldion, zarata handiegi barik esperientzia politak erakutsi dizkigute handik, baita Patxok berak kontatu ere.

Total, écfrasis horren bueltan (ekfrasia euskaraz?) berbetan hasi, eta, zer nahi duzue esatea? Helduei hizkuntzak irakasten gabiltzanontzat Patxoren proposamena buelta bat baino gehiago emateko modukoa iruditu zitzaidan. Hona hemen haren hitzak.

Empecemos pidiéndoles modernas écfrasis (descripciones y comentarios de obras visuales) de vídeos, fotos y  presentaciones de cualquier tipo. Se evitará con ello que la Red se llene de repositorios mudos de fotografías personales, de vídeos favoritos sin comentario alguno, de presentaciones ñoñas de PowerPoint virales, de chats vacíos y engañosos…Posteriormente, podremos  pedirles cualquier  ejercicio lingüístico o literario.

Zer ondorio atera duzue zuek?